NAUCZYCIEL WSPOMAGAJĄCY W PRZEDSZKOLU

 

Tylko w szkołach i przedszkolach integracyjnych oraz w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego (tzw. nauczycieli wspomagających).

   Nauczyciele ci :

1) prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne oraz wspólnie z innymi

nauczycielami i ze specjalistami realizują zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie; 
2) prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami i ze specjalistami pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi;

3) uczestniczą, w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach określonych w programie; 
4) udzielają pomocy nauczycielowi prowadzącemu zajęcia edukacyjne. 

   Zatrudniony w oddziale integracyjnym nauczyciel wspierający musi posiadać kwalifikacje do pracy z uczniem niepełnosprawnym w zakresie niepełnosprawności dziecka - surdopedagog, tyflopedagog, oligofrenopedagog.

   W zależności od potrzeb uczniów niepełnosprawnych nauczyciel wspierający powinien :

·          diagnozować potrzeby i oceniać możliwości ucznia,

·          prowadzić indywidualne zajęcia dydaktyczne i wyrównawcze oraz zgodne ze swoimi kwalifikacjami - zajęcia specjalistyczne

·          prowadzić działania zmierzające do integracji i bezpiecznego funkcjonowania ucznia niepełnosprawnego w społeczności przedszkola.

    

       Nauczyciel wspomagający zobowiązany jest do opracowania indywdualnego(dla każdego dziecka) programu edukacyjno-terapełtycznego -IPET, uwzględniając zalecenia zawarte w Orzeczeniu o kształceniu specjalnym wydanym przez Poradnię psychologiczno-pedagogiczną.

     Nauczyciele pracujący w grupie integracyjnej pełnią funkcje równorzędne, w równym stopniu są odpowiedzialni za grupę, nie ma sztywnego, formalnego podziału zadań. Współpraca nauczycieli  dotyczy wszystkich dziedzin pracy.

    W takiej współpracy niezbędna jest wzajemna akceptacja i ustalenie wspólnej linii postępowania bowiem wzajemne relacje obojga nauczycieli wpływają w sposób znaczący na dzieci oraz ich rodziców.

    Od tej współpracy w dużej mierze zależy powodzenie istnienia i funkcjonowania grupy integracyjnej.

     Nauczyciele :

 

·           prowadzą dokumentację,

·           oceniają postępy dzieci,

·           planują współpracę z rodzicami i specjalistami,

·           planują imprezy grupowe i uroczystości,

·           urządzają salę

·           czuwają nad zabawą dzieci

    

     Dominującą formą pracy w oddziale integracyjnym jest praca indywidualna, dlatego każde dziecko, także zdrowe osiąga w zakresie swoich możliwości maksymalne wyniki.
    Współpraca wychowawców jest  ogromnie ważna, za najistotniejsze należy uważać ścisłe trzymanie się przyjętych zasad, wzajemne uzupełnianie się i współodpowiedzialność za wychowanków.
    Praca nauczyciela wspomagającego nie ogranicza się  jednak tylko do samego wspomagania dzieci niepełnosprawnych w czasie zajęć.

    Aby integracja przebiegała prawidłowo i pomyślnie konieczne są pewne stałe działania nauczyciela:

 

·           Uważne obserwowanie stosunków zachodzących między uczniami, aby wykryć ewentualne nieprawidłowości we wzajemnych relacjach;

·           Wyjaśnianie dzieciom pełnosprawnym przyczyn obniżonej sprawności kolegów;    

·           Informowanie o trudnościach tych dzieci i potrzebnej im pomocy, także mówienie w jakich sytuacjach i w jaki sposób można tej pomocy udzielić;

·           Traktowanie trudności i zaburzeń samopoczucia dziecka jako zjawisko naturalne;

·           Uwrażliwianie dzieci pełnosprawnych na przeżycia związane z niepełnosprawnością, a także uczenie prospołecznych zachowań;

·           Eksponowanie możliwości dziecka, które mogą zwiększać jego atrakcyjność   w grupie;

·           Zachęcanie dzieci do aktywnego uczestnictwa w różnych czynnościach w czasie  zajęć, udzielanie im wsparcia w chwilach zniechęcenia;

·           Eksponowanie przed całą grupę osiągnięć dzieci niepełnosprawnych, wyjaśniane przy tym, że dzieci te pokonując swoją niesprawność osiągnęły bardzo dużo;

·           Dbanie o to, by dzieci niepełnosprawne były w nieustannym kontakcie ze swoimi rówieśnikami miały wiele okazji do wspólnego podejmowania różnych działań;

·           Unikanie podziału grupy na dzieci pełnosprawne i niepełnosprawne, wskazywani  im, że wszystkie mają jednakowe prawa i obowiązki.             

·           Prowadzenie rozmów z rodzicami wszystkich dzieci w celu wyjaśnienia im potrzeby rozwijania właściwych kontaktów między dziećmi, wskazywanie wartości tego rodzaju więzi dla wszystkich dzieci;

·           Kontaktowanie się indywidualne z rodzicami w celu wymiany informacji dotyczących ich dzieci, udzielaniu rodzicom porad dotyczących pomocy dziecku w nauce
      

Dziecko niepełnosprawne w świadomości społecznej

Historia ludzkości ukazuje, iż przez wieki stosunek społeczeństwa wobec niepełnosprawnych był niechętny. Dopiero w miarę rozwoju cywilizacji w wyniku zmieniających się realiów życia, zaczęto w inny sposób podchodzić do problemu niepełnosprawności poczynając od formy pomocy charytatywnej aż do kształcenia opartego na przystosowaniu jednostki niepełnosprawnej jako pełnowartościowej godnej żyć w społeczeństwie. Jednym z najbardziej podstawowych warunków zaistnienia i powodzenia idei integracji jest rozbudzenie świadomości społecznej i ukształtowanie pozytywnej postawy w stosunku do osób niepełnosprawnych. Niewłaściwe postawy społeczne w stosunku do osób niepełnosprawnych mogą być skutkiem różnych przyczyń takich jak: lęk, brak wiedzy, nieumiejętność zachowania się w ich towarzystwie. Te niewłaściwe postawy społeczeństwa stanowią same w sobie poważny problem uniemożliwiający często skuteczne prowadzenie procesu integracji. Wynika stąd uzasadniona potrzeba kształtowania pozytywnego nastawienia i właściwych postaw a nade wszystko rozpowszechniania wiedzy, która jest podstawą wszelkiego zrozumienia. W związku z tym ważne jest przygotowanie ludzi pełnosprawnych do prawidłowego oddziaływania na żyjących wśród nich niepełnosprawnych. Kształtowanie pozytywnych, właściwych postaw społeczeństwa sprzyja powstawanie i działalność placówek integracyjnych, których hasłem przewodnim jest stwierdzenie, że „ uczestnictwo dzieci niepełnosprawnych w życiu placówki oświatowej czyni ją lepszą dla wszystkich”.

 

 

INTEGRACYJNY SYSTEM KSZTAŁCENIA

 

Dziecko specjalnej troski, tak jak każde inne ma prawo do swojego miejsca w społeczeństwie a jego niepodważalnym prawem jest rozwój, natomiast organizacja przedszkoli z oddziałami integracyjnymi należy do zadań własnych gmin.

Celem pracy wychowawczej w grupie integracyjnej jest przede wszystkim integracja dzieci niepełnosprawnych ze środowiskiem społecznym, rozumiana jako włączenie dzieci z zaburzeniami rozwojowymi w życie grupy rówieśniczej na zasadzie równości praw i obowiązków oraz stworzenie warunków do przekraczania barier rozwojowych.

Integracja jest formą aktywizacji życia dzieci pokrzywdzonych przez los oraz obalania wśród całkiem sprawnych i zdrowych swego rodzaju stereotypów, że upośledzony czy kaleki to jednocześnie gorszy ,któremu można jedynie współczuć. I tu pojawia się zasadniczy cel integracji w ramach oświaty: od najmłodszych lat pokazywać zdrowym dzieciom ich niepełnosprawnych rówieśników jako osoby godne szacunku i uznawania, których nie należy się w żaden sposób obawiać, a którym można pomóc poprzez partnerskie traktowanie.

Co w takim razie daje integracja dzieciom?

• Przynosi obustronne korzyści
• Przełamuje wszelkie bariery
• Uczy w naturalny sposób tolerancji
• Chroni przed izolacją
• Powoduje wzrost motywacji do działania
• Uczy mądrze sobie pomagać

 

Dziecko z Zespołem Downa  w przedszkolu

Zespół Downa to wrodzone zaburzenie spowodowane  obecnością dodatkowego chromosomu 21 lub jego części na skutek translokacji chromosomu, może też wystąpić mozaikowa postać trisomii 21, gdy w organizmie oprócz komórek z trisomią są też komórki prawidłowe.

Wśród  cech fizycznych wskazujących na wystąpienie Zespołu Downa wymienić można:

• Skośne ustawienie szpar powiekowych, które z reguły są wąskie i krótkie,
• Występowanie białych plamek na tęczówce,
• Małe i nisko osadzone uszy,
• Małe usta, jama ustna mniejsza od przeciętnej, podniebienie wąskie i wysoko wysklepione, tzw. gotyckie, wiotkie mięśnie żuchwy i języka, co powoduje otwarte usta,
• Twarz sprawia wrażenie płaskiej, gdyż grzbiet nosa jest płaski, a kości policzkowe są ostające
• Mniejsza głowa,
• Kończyny górne i dolne są krótkie w stosunku do tułowia,
• Dłonie i stopy są szerokie, palce krótkie,
• Słabe napięcie mięśniowe

Dzieci z Zespołem Downa wykazują wysoką gotowość do naśladowania. Można wśród nich wyróżnić:

• Dzieci ruchliwe, czasem nadruchliwe, wykazujące zainteresowanie tym co je otacza, łatwo nawiązujące kontakty z innymi osobami,
• Dzieci spokojne, zahamowane, izolujące się, wykazujące się małą aktywnością

Dzieci te, podobnie jak ich rówieśnicy, wykazują zainteresowanie sobą i światem, realizują się poprzez wielokierunkową aktywność poznawczą. Ogromną rolę w pokazywaniu własnych możliwości i pomysłów na poznawanie otaczającego świata odrywają rodzice, terapeuci, nauczyciele.  Bez odpowiedniej stymulacji rozwoju, wdrażania codziennych nawyków z zakresu samoobsługi, rozwijania poszczególnych sfer rozwojowych, dzieci z Zespołem Downa mają w znacznym stopniu ograniczone możliwości rozwojowe.

Możliwości  i potrzeby dziecka powinny przekładać się na realizowane w przedszkolu cele edukacyjne i rewalidacyjne. Nauczyciele i specjaliści w przedszkolu dążą do:

• Nawiązania z dzieckiem pozytywnych relacji jako wyjściowych do pobudzania aktywności zadaniowej dzieci i ich sprawczości w zakresie relacji społecznych i komunikacji z innymi dziećmi, osobami z bliskiego otoczenia,
• Dostosowania przebiegu zajęć do możliwości dziecka związanych z jego poziomem aktywności,
• Wypracowania skutecznego sposobu komunikacji opartego o komunikację werbalną i ( lub) wspomagającą czy alternatywną,
• Uzyskania przez dziecko jak najpełniejszej samodzielności w zakresie czynności samoobsługowych, związanych z codziennym jego funkcjonowaniem,
• Motywowania dziecka do podejmowania proponowanych zabaw i zadań oraz realizowania ich do końca

Zależnie od problemów, z jakimi musi poradzić sobie niepełnosprawny przedszkolak, należy zastosować ćwiczenia i zabawy stymulujące:

• Prawidłowy sposób oddychania
• Prawidłowy sposób gryzienia, żucia, połykania, jedzenia, picia,
• Właściwą pracę aparatu artykulacyjnego, fonacyjnego,
• Pracę i integrację poszczególnych zmysłów,
• Percepcję słuchową i wzrokową
• Aktywność i sprawność ruchową,
• Umiejętności z zakresu naśladownictwa i zabawy,
• Umiejętność rozumienia komunikatów i poleceń,
• Poznawania siebie i otoczenia oraz rozwój myślenia

Wymienione obszary stymulacji nauczyciel realizuje w ścisłej współpracy ze specjalistami-logopedą, oligofrenopedagogiem, rehabilitantem oraz rodzicami dziecka.