JAK POMÓC DZIECKU W OSIĄGNIĘCIU GOTOWOŚCI SZKOLNEJ?

Drogi Rodzicu!

Rozpoczęcie nauki szkolnej jest przełomowym momentem zarówno w życiu dziecka, jak i całej jego rodziny. Aby odniosło ono sukces muszą zostać spełnione określone warunki, tzn. dziecko powinno osiągnąć dojrzałość szkolną. Rola rodziców w osiąganiu dojrzałości szkolnej jest ogromna. Byłoby wspaniale, gdyby każdy rodzic z troską i radością pomagał swojemu dziecku w osiąganiu dojrzałości szkolnej wraz z nauczycielami, zapewniając mu dobry start szkolny. Prawidłowy rozwój we wszystkich sferach, a więc fizycznej, umysłowej i emocjonalnej i społecznej daje szansę sprostania wymaganiom szkolnym i odniesienia przez dziecko sukcesu.

Co to jest dojrzałość szkolna?

Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Dojrzałość szkolna dziecka sześcioletniego to taki poziom rozwoju dziecka, który umożliwi mu podołanie różnym obowiązkom, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Dojrzałość szkolna to nie tylko umiejętność czytania i pisania i liczenia, ale także:
· Umiejętność uważnego słuchania wypowiedzi i poleceń nauczyciela oraz wykonywanie tego, o co prosi,
· Umiejętność stosowania właściwych norm współżycia w grupie rówieśniczej,
· Umiejętność współdziałania z nauczycielem i kolegami,
· Wytrwałość w pracy,
· Rozumienie zadań i próby wykonywania ich bez pomocy,
· Pilność i wytrwałość, koncentracja uwagi,
· Umiejętność myślenia krytycznego i przyczynowo – skutkowego.
Obok rozwoju intelektualnego i społecznego dzieci muszą osiągnąć odpowiedni poziom rozwoju biologicznego, na który składa się:

• stan zdrowia,
• rozwój sił fizycznych,
• sprawność motoryczna,
• dobra koordynacja ruchów.

Co składa się na dojrzałość szkolną?

Do komponentów dojrzałości szkolnej należą osiągnięcia rozwojowe w sferach:

• ruchowej
• umysłowej
• emocjonalnej
• społecznej

Charakterystyka dziecka dojrzałego do podjęcia nauki:

1. Dojrzałość fizyczna:

- motoryka duża: dziecko jest ogólnie sprawne ruchowo. Charakteryzuje się poprawnym funkcjonowaniem organów zmysłów. Jest odporne na choroby i zmęczenie. Posiada pełną automatyzację czynności samoobsługowych. Ma wykształconą orientację przestrzenną, a także zdolność utrzymywania równowagi.
- motoryka mała: dziecko prawidłowo trzyma ołówek, nożyczki i inne przybory. Ma dobrą koordynację ruchową oraz zdolność do utrzymania wyznaczonego kierunku przy rysowaniu.

2. Dojrzałość umysłowa:
Dziecko jest aktywne poznawczo, chce się uczyć. Posiada pewien zasób doświadczeń i wyobrażeń. Uważnie i ze zrozumieniem słucha oraz rozumie polecenie dorosłych i potrafi je wypełnić.
- Myślenie, uwaga: dziecko jest zdolne do zapamiętywania tekstu. Posiada zdolność rozumowania przyczynowo- skutkowego, uwzględniającego logiczne następstwo zdarzeń.
- Percepcja wzrokowa: dziecko wyodrębnia własności przedmiotów, różnicuje kształty, odwzorowuje układy geometryczne. Posiada wzrokową orientacje ruchową.
-Percepcja ruchowa: dziecko różnicuje odgłosy z otoczenia, słuchowe zestawy dźwiękowe.
- Dojrzałość do czytania, pisania: dziecko potrafi wyodrębnić głoski, sylaby w słowie oraz łączyć głoski i sylaby. Rozumie znaczenie wyrazów jako graficznych odpowiedników słów.
- Dojrzałość do nauki matematyki: dziecko rozumie i określa stosunki przestrzenne, czasowe, ilościowe w praktycznym dzieleniu. Potrafi klasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Rozumie pojęcie abstrakcyjne kształtów, wielkości, pojemności, czasu i liczby. Umie na konkretach dodawać i odejmować w zakresie dziesięciu. Posiada umiejętność swobodnego i zrozumiałego do otoczenia wypowiadania się, opowiadania, pytania. Prawidłowo artykułuje wszystkie głoski. Ma bogaty zakres słów.

3.Dojrzałość emocjonalno- społeczna:
Dziecko chętnie i łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i nauczycielem. Potrafi podporządkować się ustalonemu regulaminowi. Jest obowiązkowy, wytrwały, wrażliwy na opinie nauczyciela. Potrafi opanować reakcje emocjonalne.
Dziecko sześcioletnie powinno przejawiać wymienione kompetencje, a brak niektórych z nich może sugerować możliwość pojawienia się u dziecka problemów edukacyjnych, emocjonalnych i wychowawczych w klasie pierwszej.
Zatem nie tylko znajomość liter, umiejętność pisania i czytania (na co rodzice zwracają największą uwagę) jest jednym z warunków dobrego startu w szkole. Oceniając gotowość dziecka należy zwrócić uwagę na rozwój wszystkich omówionych sfer.

Drogi Rodzicu, pamiętaj, że …

- należy nie stwarzać atmosfery napięcia i nerwowości, bowiem szybko udzieli się dziecku,
- należy wzmacniać pozytywne nastawienie do szkoły, opowiadać o jej zaletach,
- nie podsycać ducha rywalizacji – szkoła powinna być dla dziecka spokojnym miejscem do nauki i wychowania,
- należy zaufać nauczycielowi, a będziesz czuć się pewniej i spokojniej,
- należy chwalić i nagradzać dziecko nawet za małe osiągnięcia,
- nie należy wyręczać dziecka w jego pracach, ale zachęcać i wspomagać udzielając wskazówek, rad,
- nie należy robić dziecku wymówek lecz wskazywać możliwości poprawiania błędów,
- nie należy przeciążać dziecka obowiązkami, lecz dostosować do jego możliwości i umiejętności.

Test dla Rodzica „Czy Twoje dziecko to potrafi?”

- przy rozstaniu z opiekunem jest pogodne, nie płacze,
- łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami i dorosłymi,
- umie zgodnie bawić się w grupie,
- umie czekać na swoją kolej,
- kończy rozpoczętą pracę, sprząta po sobie,
- potrafi wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć ręce, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki,
- słucha opowiadania, bajki, muzyki,
- podporządkowuje się poleceniom słownym i przestrzega norm postępowania,
- wie, ile ma lat, zna swój adres, czym w pracy zajmują się rodzice,
- kolorując rysunek nie wychodzi za linie,
- potrafi narysować rysunek postaci ludzkiej z zachowaniem proporcji,
- potrafi lepić z plasteliny, ciąć nożyczkami według linii prostej i krzywej,
- umie obchodzić się przyrządami do rysowania, malowania, pisania,
- opowiadając np. co przedstawia rysunek, posługuje się zadaniami rozwiniętymi,
- prawidłowo wymawia wszystkie głoski, a wymowa jest poprawna pod względem gramatycznym,
- wyróżnia głoski na początku i na końcu wyrazu,
- dzieli zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby i głoski,
- różnicuje wyrazy dźwiękopodobne np. półka – bułka, kura – góra, bada – pada,
- potrafi rozwiązać proste zagadki,
- potrafi wymienić kilka różnic w pozornie takich samych obrazkach, przedmiotach,
- potrafi czytać proste teksty,
- potrafi dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je według określonej zasady np. owoce, pojazdy, zwierzęta,
- potrafi łączyć zbiory wg określonej cechy np. wielkość, kolor,
- potrafi przeliczać przedmioty do 10; po przeliczeniu powiedzieć, ile ich jest,
- potrafi dodawać i odejmować na konkretach w zakresie 10,
- odróżnia lewą stronę ciała od prawej,
- wskazuje lewą i prawą stronę osoby stojącej na wprost,
- składa pocięty na części obrazek,
- odróżnia z otoczenia dźwięki np. pojazdów, instrumentów, głosy zwierząt,
- odtwarza prosty układ rytmiczny wystukany przez dorosłego,
- wykonuje proste ćwiczenia gimnastyczne, uczestniczy w zabawach ruchowych,
- potrafi uczyć się na pamięć wierszyków, rymowanek.

Zadania dla rodziców chcących pomóc dziecku w osiągnięciu dojrzałości szkolnej:

1.Zadbanie o wyrobienie w dziecku samodzielności (czynności samoobsługowe tj. mycie, ubieranie, dbałość o zabawki). Wyręczanie dziecka powinno następować wyłącznie w sytuacjach przerastających jego możliwości – zbyt częste wyręczanie prowadzi do wytworzenia bezradności w sytuacjach wymagających samodzielności.

2.Kształtowanie wytrwałości i systematyczności – należy przydzielić dziecku pewne obowiązki, zwracać uwagę by doprowadzało do końca wcześniej rozpoczęte zadania, nagradzać przejawy aktywności dziecka i jego starania.

3.Uczenie prawidłowej wymowy – w kontakcie słownym z dzieckiem nie należy stosować błędnego wymawiania słów, nie naśladować mowy dziecięcej, nie używać „spieszczeń” i zdrobnień, gdyż nieprawidłowe wzorce utrwalają się powodując w następstwie poważne trudności w pisaniu.

4.Rozwijanie sprawności manualnej ręki – od najmłodszych lat należy zachęcać dziecko do rysowania. Aby usprawniać rękę dziecko powinno mieć wiele możliwości doskonalenia jej. Przydatnymi ćwiczeniami może być lepienie z plasteliny, wycinanie, manipulowanie, rzucanie i chwytanie piłki, budowanie z klocków.

5.Wzbogacanie wiedzy o świecie, rozwijanie spostrzegawczości i zdolności myślenia.

6.Wyrabianie umiejętności słuchania, doskonalenie koncentracji uwagi poprzez rozwijanie zainteresowania książką – literatura dziecięca ma duży wpływ na rozwijanie mowy, myślenia i wyobraźni dziecka oraz wzbogacanie wiedzy dziecka. 7.Rozbudzanie motywacji do uczenia się – nie należy zmuszać dziecka do ćwiczeń, krytykować czy ośmieszać, ale nagradzać i zachęcać do aktywności poprzez zapewnienie ciekawych, atrakcyjnych materiałów pomocniczych do nauki czytania, pisania i liczenia.

Znana jest prawidłowość, że dziecko może nauczyć się określonych informacji, nawyków, zachowań, tylko wtedy, gdy do tego dojrzeje. Osiągnięcie przez dziecko dojrzałości szkolnej warunkuje jego przyszłe sukcesy w edukacji, samozadowolenie z podejmowanej aktywności umysłowej i gromadzonych doświadczeń, motywację do dalszych starań i samorozwoju. Nie wolno, zatem bagatelizować tych sześciu lat, które poprzedzają podjęcie przez nie nauki, tym bardziej, iż w znacznym stopniu, poprzez odpowiednią pracę i opiekę, możemy mu ten najważniejszy w życiu start ułatwić!

 

Słuch fonematyczny – co to jest?

Słuch fonematyczny - umiejętność rozróżniania fonemów, czyli dźwięków mowy ludzkiej. Oznacza to, że dziecko może wyodrębnić z potoku mowy wyrazy, w wyrazach- sylaby, w sylabach- głoski, a także uchwycić kolejność głosek w wyrazie.

Właściwie wykształcony słuch fonematyczny umożliwia prawidłową wymowę, wychwytywanie różnic między słowami podobnie brzmiącymi, ale mającymi inne znaczenie, a w końcu dokonywanie analizy i syntezy słuchowej wyrazów, co stanowi podstawę w nauce czytania i pisania.

Zaburzenia słuchu fonematycznego często powodują trudności w czytaniu ( uporczywe literowanie) i pisaniu ze słuchu.

 

Głoska-to najmniejszy dźwięk mowy ludzkiej, który można wyodrębnić słuchem.

Litera- to graficzny (pisany) znak głoski.

W zapamiętaniu różnicy między głoską a literą pomóc może dzieciom rymowanka:

„ Literę widzę oraz piszę.

Głoskę wymawiam oraz słyszę,

Czyli innymi słowy:

Głoski to dźwięki mowy”

Zaburzenia słuchu fonematycznego są przyczyną trudności w:

- rozumieniu złożonych instrukcji i poleceń słownych,

- zapamiętywaniu i powtarzaniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań, tworzeniu opowiadań,

- rozróżnianiu wyrazów „podobnych brzmieniowo”.

Przy zaburzonym słuchu fonematycznym najczęściej obserwuje się następujące błędy:

 W wypowiadaniu się:

- mały zasób słów, niegramatyczne wypowiadanie się;

- trudności w budowaniu zdań,

- częste wady wymowy;

- skracanie długości wyrazów.

W pisaniu:

- zniekształcenia pisowni, niekiedy "zlepki liter";

- mylenie liter np.: b-p, d-t, g-k, z-s, dz-c, sz-s;

- trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, z głoskami tracącymi dźwięczność;

- nieprawidłowe różnicowanie głosek: i-j, samogłosek ą,ę w zestawieniu z dźwiękami on, om, en, em;

- trudności w analizie zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby i głoski;

- łączenie przyimków z rzeczownikami ("wklasie");

- opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów;

- "gubienie" liter, zwłaszcza samogłosek, przestawianie ich kolejności;

 - przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, skreślenia i poprawki;

- brak znaków interpunkcyjnych lub ich niewłaściwe stosowanie;

- niski poziom prac pisemnych w porównaniu z wypowiedziami ustnymi;

- trudności we wszystkich rodzajach pisania: ze słuchu, z pamięci i w przepisywaniu;

- wolne tempo pisania.

W czytaniu:

- długo utrzymujące się literowanie utrudniające syntezę sylabową i wyrazową;

- niewłaściwa intonacja czytanych treści;

- błędy w czytaniu: przekręcenia wyrazów, pomijanie lub dodawanie innych podobnie brzmiących i - zgadywanie;

- trudności w zrozumieniu przeczytanej treści wynikające z błędów w czytaniu,

- mylenie znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu;

- bardzo wolne tempo czytania.

Inne trudności:

- trudności w nauce języków obcych;

- kłopoty w uczeniu się pamięciowym: wiersze, ciągi słowne: dni tygodnia, miesiące, tabliczka mnożenia;

- trudności w nauce gramatyki;

- nie rozumienie dłuższych wypowiedzi słownych i poleceń nauczyciela, instrukcji;

- gorsza pamięć słuchowa;

Przykłady zabaw i ćwiczeń rozwijających słuch fonematyczny :

- rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne instrumenty i przedmioty ( gniecenie gazety, przelewanie wody, przesypywanie kaszy, stukanie klockami, brzęczenie kluczami, stukanie o szklankę, garnek itp.), rozpoznawanie głosów zwierząt i sprzętu gospodarstwa domowego

- odtwarzanie przez dzieci słyszanego rytmu przy pomocy wyklaskiwania, wytupywania, wystukiwania.

- rozpoznawanie melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie

- wyróżnianie wyrazów w zdaniu, przeliczanie ile jest wyrazów w zdaniu (tyle podskoków, ile słyszymy wyrazów w zdaniu itp.)

- wyróżnianie sylab w wyrazie, najlepiej za pomocą klaskania (jedna

            sylaba- jedno klaśnięcie), przeliczanie sylab w wyrazie i np.

            tyle podskoków, przysiadów ile jest sylab.

- zabawa w kończenie wyrazów- podajemy dziecku pierwszą sylabę, np. ko- a dziecko dodaje- ło ( powstaje: koło)

- łańcuch sylabowy: dziecko wypowiada dwusylabowy wyraz, dzieli go na sylaby, druga sylaba staje się początkiem nowego wyrazu, np. wa-ta, ta-ma, ma-ja, ja-ma)

- wyróżnianie głosek w wyrazach- najpierw na początku wyrazu, potem na końcu wyrazu i w środku wyrazu.

            (można użyć do tej zabawy obrazków, spośród których dziecko

             wyszuka obrazki zaczynające się na daną głoskę)

- wymyślanie rymujących się wyrazów , a także szukanie obrazków,

            których nazwy się rymują, np grzyby-ryby, kotek-płotek itp.

- układanie kilku wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego (a, po, las, okno, lalka, komputer) i odwrotnie

- rysowanie przedmiotów zaczynających się daną głoską (kończących się lub mających w środku daną głoskę)

- słuchanie wierszy, w których występuje jak najwięcej dźwięków do

            naśladowania. „Lokomotywa”, „ Ptasie radio”, „Kotek”.

- dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską

            (koza-kosa, mama-dama, tata-data, pije-bije, Ala-Ola).

- podkreślanie czerwoną kredką wyrazów, które „ syczą” (sok, postój, ser), a niebieską tych które „ szumią” ( puszka, szachy, proszek ) lub rozdzielanie obrazków przedstawiających nazwy przedmiotów, które „syczą” na jedną stronę, które „ szumią” na drugą stronę lub gdy dorosły wymawia wyraz szumiący to dziecko, np. podskakuje, a jak wymawia wyraz syczący to dziecko klaszcze itp. Można zastosować różne modyfikacje tej zabawy.

- wymyślanie ciągu wyrazów na daną głoskę, np. wszyscy wymyślają wyrazy na głoskę „k”

- wyszukiwanie wyrazu, który zaczyna się na ostatnią głoskę poprzedniego wyrazu ( mąka- Adam- most- tygrys- samochód- dom- motocykl- lalka- akwarium-motyl- lego, ogórek, ……….)

Podczas tego rodzaju zabaw bardzo ważne jest aby wymawiać głoski w izolacji, czyli mówimy głoski krótko „r”, nie „ ry”, „s” a nie „sy”, „m”, a nie „my” itd.

Zabawy z wykorzystaniem obrazków:

- Nazwij obrazki. Zaznacz te, w których na początku wyrazu słyszysz głoskę „t” ( podobnie robimy z wyrazami z daną głoską na końcu, bądź w środku wyrazu )

- „Złośliwe echo” – zabawa w parze rodzic – dziecko; opiekun podaje przymiotniki, zadaniem dziecka będzie odpowiadanie wyrazem o znaczeniu przeciwnym, np. czarny – biały, słodki – gorzki, mały – duży, dobry – zły, itp.

- Nazwij rysunki, podziel ich nazwy na sylaby. Policz z ilu głosek  (sylab) składa się ich nazwa - narysuj tę samą liczbę kółek pod każdym rysunkiem.

 

Ekologia 

Jak uczyć dzieci?

Ekologia dla dzieci to ważny temat, który można uczyć dzieci już od najmłodszych lat, aby kształtować ich świadomość ekologiczną i zachęcać do podejmowania proekologicznych działań. Oto kilka sposobów, w jaki można wprowadzić ekologię dla dzieci:

1. Edukacyjne zabawy: Wykorzystaj gry planszowe, układanki, kolorowanki i aplikacje edukacyjne, które pomogą dzieciom zrozumieć podstawowe pojęcia związane z ekologią, takie jak recykling, oszczędzanie energii i ochrona przyrody.
2. Wycieczki i spacery: Organizuj wycieczki do parków narodowych, rezerwatów przyrody i ogrodów botanicznych, aby dzieci mogły zobaczyć piękno przyrody i zrozumieć potrzebę jej ochrony.
3. Sadzenie roślin: Pozwól dzieciom posadzić swoje własne rośliny w ogrodzie lub doniczkach. To doskonały sposób na nauczenie ich odpowiedzialności za przyrodę.
4. Recykling: Naucz dzieci, jak segregować odpady i dlaczego jest to ważne. Pomóż im rozumieć, że recykling może pomóc w ochronie środowiska.
5. Oszczędzanie energii: Pokaż dzieciom, jak można oszczędzać energię w domu, na przykład przez wyłączanie świateł, gdy nie są potrzebne, czy wybieranie energooszczędnych sprzętów.
6. Świadome zakupy: Wprowadź zasadę, że dzieci będą świadome wyboru produktów podczas zakupów. Pomóż im zrozumieć, że wybierając produkty ekologiczne, pomagają w ochronie środowiska.
7. Przykład rodziców: Dzieci często uczą się przez naśladowanie. Dlatego ważne jest, aby rodzice sami byli ekologiczni i dbali o środowisko.
8. Książki i filmy: Wprowadź dzieciom ekologiczne książki i filmy, które opowiadają o przyrodzie, zwierzętach i ekologicznych problemach. To może być zarówno rozrywka, jak i nauka.
9. Projekty ekologiczne: Zachęć dzieci do angażowania się w projekty ekologiczne, takie jak sprzątanie okolicy, sadzenie drzew lub pomoc w schronisku dla zwierząt.
10. Rozmowy i pytania: Bądź otwarty na pytania dzieci dotyczące ekologii i zachęcaj do rozmów na ten temat. Pomóż im zrozumieć, dlaczego ochrona środowiska jest ważna.

Wprowadzanie ekologii dla dzieci może pomóc im zrozumieć, że są częścią większego ekosystemu i mają wpływ na stan środowiska. To wiedza, która może kształtować proekologiczne nawyki i postawy przez całe życie.

Żródło: Zespół programu Piątka dla Natury, 20 października 2023, https://piatkadlanatury.edu.pl/2023/10/20/jak-uczyc-dzieci/

 

Dziecięca matematyka - zabawy matematyczne w domu wg koncepcji E. Gruszczyk - Kolczyńskiej

„Matematyka jest królową nauk”- tak zwykło się mówić. Stanowi podstawę rozwoju. Rozumienie jej jest wielką sprawnością, zaś stosowanie wielkim dokonaniem prowadzącym do rozwoju w każdej dziedzinie naszego życia. Głównym celem procesu uczenia, a raczej przyswajania wiadomości matematycznych w przedszkolu jest rozwijanie jego aktywnej postawy intelektualnej wobec sytuacji niejasnych, problemowych, rozwoju wyobraźni, pomysłowości, języka,  w oparciu o gry i zabawy matematyczne, w których dziecko rozwija następujące obszary matematyczne:

- Orientacja przestrzenna
- Rytmy
- Przyczyna i skutek- przewidywanie następstw
- Liczenie
- Układanie i rozwiązywanie zadań z treścią. Zapisywanie czynności matematycznych w sposób dostępny dla sześciolatków.
- Klasyfikacja
- Intuicje geometryczne
- Ważenie
- Pomiar długości i płynów
- Konstruowanie gier planszowych

Prof. E. Gruszczyk- Kolczyńska (specjalista i autorytet w dziedzinie nauczania matematyki w wieku przedszkolnym)  wyjaśnia, że fundamentem osiągania sukcesu w zakresie edukacji matematycznej dziecka stanowią jego własne doświadczenia. To one stanowią bazę dla tworzenia nowych pojęć i umiejętności. Tak więc przedszkole i dom rodzinny mają  strategiczne znaczenie przygotowanie dziecka do osiągnięcia sukcesu w szkole. Aby nauka i przyswajanie pojęć matematycznych nie było nudne, warto zachęcić rodziców  do wspólnego z dzieckiem konstruowania zasad gier, a potem ich rozgrywanie.

Pozwolę sobie omówić pokrótce obszary matematyczne, o których wspomniałam wcześniej. Jednocześnie przytoczę przykłady zabaw, które mogą Państwo przeprowadzić z dzieckiem w domu. Zachęcam również do lektury w tym zakresie.

ORIENTACJA PRZESTRZENNA - czyli kształtowanie umiejętności, które pozwolą dziecku dobrze orientować się w przestrzeni i swobodnie rozmawiać o tym, co się wokół niego znajduje. Kompetencje te powinno się kształtować zgodnie z prawidłowościami rozwojowymi przez cały okres wychowania przedszkolnego. W pierwszej kolejności dziecko uświadamia sobie położenie przedmiotów wokół siebie, w stosunku do własnego ciała, znacznie później potrafi określić stosunek między przedmiotami na podstawie położenia pierwszych względem innych. Orientację przestrzenną rozwijają między innymi wszelkiego typu aktywności związane z tworzeniem labiryntów.

Przykłady zabaw:
* LEWA-PRAWA. Cel: wprowadzenie stron lewa- prawa.

Należy wykonać kilka podskoków, by przyspieszyć akcję serca. Odszukać, gdzie bije serce, rękę bliższą sercu zostawiamy na tym miejscu, bierzemy frotkę i zakładamy na tę rękę- informujemy - to lewa ręka.

Zobaczymy co mamy po lewej stronie? (lewe ucho, oko, itp.)
Wyciągnij do przodu lewą rękę- pokaż i powiedz, co widzisz po lewej stronie? itd. (to samo robimy z prawą stroną, ręką – frotka w tym czasie cały czas pozostaje na lewej ręce) .

- MARSZ POD DYKTANDO. Cel: utrwalenie stron ( z frotką na lewej ręce). Dziecko porusza się zgodnie z instrukcją osoby dorosłej.

-Idź w prawo 2 kroki…
-Idź do przodu 3 kroki… do tyłu 1 krok…teraz 5 kroków w lewo, itd.

- TANIEC CZĘŚCI CIAŁA. Cel: kształtowanie świadomości własnego ciała.
Rodzic prosi, aby dziecko poruszało wskazanymi częściami ciała w rytm muzyki. Tańczą kolejno: głowa, szyja, ramiona, ręce, dłonie, palce, tułów, biodra, nogi, stopy.

RYTMY - traktowane jako sposób rozwijania umiejętności skupienia uwagi na prawidłowościach i korzystania z niej w różnych sytuacjach. Jest to ważne przy nabywaniu umiejętności liczenia oraz dla zrozumienia sensu mierzenia. Rytm jest obecny w wielu formach aktywności człowieka. Język, którym się posługujemy ma określony rytm i melodię. Matematyka także wypełniona jest rytmami. Liczenie wywodzi się z rytmów wskazywania obiektów. Warto zatem zająć się kształtowaniem dziecięcej zdolności do dostrzegania regularności rytmicznych. Łatwiej będzie dziecku zrozumieć świat, w którym żyje. Swoje działania rozpoczynamy od układania prostych i krótkich ciągów powtarzalnych układów, by zakończyć na tych nieco bardziej skomplikowanych.

Przykłady zabaw:

- ZABAWY W ECHO. Cel: dostrzeganie rytmu i układanie go.

Powtarzanie słów lub krótkich tekstów z uwzględnieniem podanego rytmu, tempa, dynamiki, intonacji itp.

- KOLOROWE KORALIKI. Cel: wychwytywanie powtarzających się układów rytmicznych i kontynuowania rytmów w sytuacjach zadaniowych.

Mama lub tata przygotowuje koraliki w różnych kolorach lub kształtach. Układa przed dzieckiem wzór, np. O - ⌂ - O - ⌂ …..dziecko układa w takiej samej kolejności głośno określając kolor lub kształt koralika, np. koło- domek- koło- domek. Utrudniając zadanie dokładamy jeszcze inny kolor lub kształt koralika.

PRZYCZYNA I SKUTEK. PRZEWIDYWANIE NASTĘPSTW - dzieci przedszkolne mają już świadomość, że ciekawość i głód wiedzy można zaspokoić, zadając pytania dorosłym. Oczekują od nich stosownych odpowiedzi i wyjaśnień. Nie trzeba więc ani zachęcać dzieci do zadawania pytań, ani też uczyć, jak mają je konstruować. Wystarczy, żeby dorosły akceptował dziecięce pytania i udzielał takich odpowiedzi, które zaspokoją ciekawość dziecka i skłonią je do następnych dociekliwych pytań.

Przykłady zabaw:

- LUBIMY DOŚWIADCZENIA- ZABAWA W EKSPERYMENTOWANIE
Cel: łączenie przyczyny ze skutkiem i przewidywanie następstw, ustalanie, które zmiany są, a które nie są odwracalne.

Przy stoliku przygotowujemy pojemnik z wodą i łyżeczki  dla każdego dziecka, dzieci kosztują wodę , określają jej smak, zapach, kolor; następnie do pojemnika z wodą wsypujemy sól , ( cukier)wspólnie obserwujemy  rozpuszczanie się soli w wodzie , kosztujemy , określamy smak, zapach, kolor, wspólnie ustalamy, że nie można soli wydobyć z wody, bo się rozpuściła, dzieci podają podobne przykłady ze swoich doświadczeń np.  cukier rozpuszczony w wodzie, farby itp.

- CZY COŚ SIĘ ZMIENI? Cel: kształtowanie rozumienia  przyczynowo- skutkowego, przewidywanie następstw

Przygotowujemy  worek z różnymi przedmiotami, dzieci losowo wybierają przedmioty i  określają jego cechy, podają propozycje zmian  np. plastikowa łyżeczka  złamana  - można ją skleić , ale nie będzie już taka sama, gąbka – można ją zgniatać a ona ciągle jest bez zmian ( taka sama) itp. Wspólnie ustalamy, że niektóre przedmioty czy zjawiska nie mogą powrócić do stanu poprzedniego i należy pamiętać o tych zmianach, by ustrzec się  przed nieprzyjemnym doświadczeniem np. gorącą wodą można się oparzyć itp.

- CO BY BYŁO GDYBY? Cel: rozwijanie rozumowania przyczynowo- skutkowego, „ Co się może stać?, gdy.. wyznaczanie celu, potem planowanie czynności, które do niego prowadzą. Wspólne szukanie odpowiedzi na pytania:
* Co by było gdyby w mieście nie było sygnalizacji świetlnej ? ( po odpowiedzi przypominamy kolejne czynności jakie należy wykonać podczas przechodzenia przez ulicę)
* Co by było , gdyby w naszym mieście nie było znaków drogowych?(po odpowiedzi na pytanie  przypominamy sobie znane znaki drogowe)
* Co by było gdyby….. (dzieci samodzielnie wymyślają różne sytuacje i znajdują na nie odpowiedź ).

LICZENIE- a także dodawania i odejmowania – obejmuje proces  począwszy od liczenia konkretnych

przedmiotów przez liczenie na palcach aż do rachowania w pamięci. Liczenie wywodzi się z rytmu i gestu wskazywania. Najpierw dziecko wyodrębnia z otoczenia to, co chce policzyć. Może to uczynić wzrokiem albo gestem. Następnie dotyka lub wskazuje przedmioty i określa je liczebnikami. Często na rytm dotykania nakłada się rytm oddechu i rytm bicia serca, dlatego niektórych przedmiotów dotyka więcej niż jeden raz. W miarę ćwiczenia dziecko dąży do precyzji. Licząc stara się przestrzegać reguły jeden do jednego: jeden liczony przedmiot, jeden gest wskazujący i jeden wypowiedziany liczebnik. Stosunkowo późno dziecko zaczyna rozumieć, że wynik liczenia nie zależy od tego, czy liczy "od początku" czy "od końca". Ważne jest, aby policzyć wszystkie przedmioty. Do tych prawidłowości liczenia dziecko musi dojść w wyniku samodzielnych doświadczeń. Trzeba zachęcać dziecko do liczenia, pokazywać jak się liczy, liczyć razem z nim, podpowiadać liczebniki itp.

Przykłady zabaw:
- LICZYMY KASZTANY- Dziecko wkłada do pudełka kasztany głośno je przeliczając. Na końcu mówi: W pudełku jest 8 kasztanów. Następnie zadanie wykonuje dorosły. Wysypuje kasztany z pudełka i je głośno przelicza, potwierdzając ich ilość.
- KLOCKI W RZĘDZIE LUB SZEREGU Cel: Zrozumienie, że po przestawieniu liczmanów nie zmienia się ich liczba.
Dziecko układa w rzędzie (lub szeregu) np. klocki, liczy je głośno i mówi, ile ich  jest. Dorosły przekłada kilka i pyta: Czy teraz jest tyle samo klocków? Dziecko ponownie przelicza. W następnym ćwiczeniu to dorosły układa klocki, liczy je i oświadcza, ile ich jest.. Dziecko przekłada liczmany i pyta Czy teraz jest tyle samo klocków? Dorosły stwierdza: Tak nadal jest …….klocków. Jeśli chcesz możesz sprawdzić.
 

UKŁADANIE I ROZWIĄZYWANIE ZADAŃ Z TREŚCIĄ. ZAPISYWANIE CZYNNOŚCI MATEMATYCZNYCH W SPOSÓB DOSTĘPNY DLA SZEŚCIOLATKÓW.

Zapisywanie czynności matematycznych z zastosowaniem różnych symboli sprawia dzieciom spore trudności. Stosowanie symboli wymaga oderwania się od konkretów, co łączysię z operacyjnym rozumowaniem. Na opanowanie zapisów czynności matematycznych mamy jeszcze trochę czasu, jednak już teraz ze względu na sporą ciekawość poznawczą szkraby podejmują próby opisania prostych działań matematycznych. Raz się udaje - raz nieco mniej, jednak nie poddajemy się i kolejne wyzwania zapisowe podejmujemy.

Cel: rozwijanie wyobraźni i pomysłowości, utrwalanie znajomości cyfr i znaków matematycznych, kształcenie myślenia i poprawnej wypowiedzi. Doskonalenie umiejętności przeliczania.

Przykłady zabaw:
* Tworzenie różnych sensownych historyjek, zakończonych pytaniem.

Bardzo ważne jest, by zachęcać dzieci do udzielania odpowiedzi na te pytania i zwracać uwagę na budowanie prawidłowej odpowiedzi. Doskonale byłoby, gdybyście Państwo podczas tego typu zabaw wykorzystywali liczmany, obrazki, rysunki lub przedmioty codziennego użytku, tak by wasze dziecko mogło zobrazować sobie to zadanie. Niezbędne mogą być również fasolki, koraliki, kartoniki, figury geometryczne, pchełki, patyczki. Dziecko wspólnie z rodzicem tworzy historyjkę na podstawie podanych i pokazanych cyfr i liczb (0-10), a także znaków matematycznych +,-,=

Przykłady zadań z treścią:

* W torbie są cukierki. Trzeba je sprawiedliwie rozdzielić pomiędzy dorosłymi i dziećmi. Czy masz jakiś pomysł jak to zrobić?
* Przyjadą do nas goście. Nas jest …., a ich 3. Na ile osób trzeba nakryć stół do obiadu? Ile potrzebujesz talerzy, widelców, łyżek i noży?
* Ola dostała 2 czekolady mleczne i 3 czekolady z orzechami. Ile czekolad dostała Ola?
* Tata i Tomek pojechali do lasu na grzyby. Tata znalazł 5 grzybów. Tomek 2 grzyby. Ile grzybów znaleźli?
* Marta kupiła 1 kapustę i 6 ogórków. Ile warzyw kupiła Marta

KLASYFIKACJA - wspomaganie rozwoju czynności umysłowych potrzebnych dzieciom do tworzenia pojęć. Jest to wprowadzenie dzieci do zadań o zbiorach i ich elementach.
W naszym otoczeniu występuje wiele przedmiotów, które tworzą zbiory. Pierwsze zbiory związane są oddzielnie ze wspólną nazwą, dzieci układają np. piłki, klocki, lalki, samochody itp. Porządkują zabawki i przedmioty w sposób naturalny. Tworzenie zbiorów i podzbiorów odbywa się w sposób zabawowy, potem przyjmuje formę zadaniową (nauczyciel nie posługuje się określeniami matematycznymi). W wyniku porządkowania zbiorów następuje ich naturalna klasyfikacja. Działaniom tym sprzyja wiele naturalnych sytuacji występujących w codziennym życiu dziecka, w czasie których dostrzega ono różne właściwości przedmiotów i według nich dokonuje podziału na kategorie. W tworzeniu zbiorów uwzględnia się wiele cech jakościowych takich jak: nazwa, przeznaczenie, sposób użytkowania, barwa, kształt, wielkość, długość, szerokość, wysokość, ciężar, grubość i wiele innych.
Do porównywania różnych właściwości przedmiotów dziecko włącza umiejętność spostrzegania, obserwowania, uwagę i pamięć. W czasie porównania przedmiotów występuje analizowanie. Póki co skupiamy się na klasyfikowaniu z uwzględnieniem jednej bądź dwóch cech przedmiotów (klasyfikowanie wg. wielkości, koloru).

Przykłady zabaw:

- ZABAWY Z GUZIKAMI. Cel: Kształtowanie umiejętności klasyfikowania w życiu codziennym
* Wysypujemy guziki i układamy spodeczki, następnie proponujemy dziecku „podzielmy guziki według kolorów, ale żeby nam się nie myliło, oznaczymy spodeczki” – kolorujemy kartoniki na takie kolory, w jakich mamy guziki i układamy obok spodeczków. Po posortowaniu guzików pokazujemy kolejne podzbiory i pytamy: te guziki są… a te…”, aby wyraźnie dziecku zasygnalizować oddzielność zbiorów.
* Proponujemy inny podział guzików, ze względu na liczbę dziurek, na kartonikach rysujemy tyle kropek, ile jest dziurek: jedną dla guzików z „pętelką”, dwie dla dwóch dziurek i cztery dla czterech. Następnie dzielimy guziki i znowu podkreślamy podział na zbiory.
* Guziki można też podzielić ze względu na wielkość. Na 3 kartonikach rysujemy kółka – od najmniejszego do największego i dokonujemy podziału zbioru guzików ze względu na wielkość. W trakcie sortowania zapewne okaże się, że jest spory podzbiór guzików, których nie da się przyporządkować. Takie guziki odkładamy na osobny talerzyk.
* SKLEP. Cel: Zgromadzenie doświadczeń logicznych, które przyczynią się do precyzyjnej klasyfikacji i kształtowania umiejętności definiowania obiektów u dziecka.
Kolejna zabawa polega na „kupowaniu i sprzedawaniu” guzików. Zabawę zaczynamy od posortowania guzików na małe, średnie i duże (dzielimy i oznaczamy jak w w zabawie I) oraz odrzucenia średnich. Następnie dziecko wybiera, czy chce sprzedawać guziki małe czy duże. Sklepy oddzielamy przesłoną. Następnie porządkujemy guziki (np. według zasady: pionowo kolory, poziomo liczba dziurek). Bawimy się: „Podobno w twoim sklepie są piękne guziki, wszystkie duże/małe, w takich kolorach (pokazujemy kartoniki) i z różną liczbą dziurek (też pokazujemy kartoniki). Chętnie kupię guzik niebieski z jedną dziurką, dziękuję. Teraz ty możesz kupić u mnie, jaki chcesz guzik?”. Kupujemy na zmianę, aż wszystkie guziki zostaną wymienione. Przejrzysty układ „kupionych” guzików pozwala dostrzec o jakie jeszcze guziki trzeba prosić, a przesłona czyni grę trudniejszą – jeśli jest to zbyt trudne, trzeba zdecydować, czy ją odsłonić, czy pozostawić.

INTUICJE GEOMETRYCZNE-  kształtowanie w umysłach dzieci pojęć, także geometrycznych trwa stosunkowo długo i odbywa się na zasadzie stopniowych przybliżeń. W przypadku pojęć geometrycznych ważne są osobiste doświadczenia dzieci: manipulacje pozwalające porównywać przedmioty, dostrzegać i koncentrować się na cechach podobnych i nazywać je. Dzięki nim intuicyjne rozumienie sensu staje się bardziej precyzyjne i dziecko może już słowami uzasadnić, że dana nazwa określa obiekty podobne, że są one różne od innych, inaczej nazywanych. Wynika z tego, że dzieci budują swoją pojęciową wiedzę przechodząc od konkretnych doświadczeń, do uogólnienia. Mając na uwadze fakt, że na kształtowanie się pojęć geometrycznych wpływają osobiste doświadczenia dzieci, w tym manipulacje pozwalające porównywać przedmioty, dostrzegać i koncentrować się na cechach podobnych do naszej przygody z geometrią zaprzęgnęliśmy całą masę pomocy, którym nie tyle można się przyjrzeć co jeszcze dotknąć, ułożyć z nich coś, zbudować.

Przykłady zabaw:
* CZARODZIEJSKI WOREK. Cel: Utrwalenie kształtów i nazw figur geometrycznych: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt. Dziecko otrzymuje woreczek, w których znajdują się klocki w kształcie koła, kwadratu, prostokąta, trójkąta. figury geometryczne. Na hasło „Szukamy koła”, dziecko wyszukuje za pomocą dotyku odpowiedniej figury.
* KOSZ Z FIGURAMI. Cel: Utrwalenie kształtów i nazw figur geometrycznych: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt. Kształtowanie umiejętność przeliczania w dostępnym zakresie i tworzenia zbiorów wg jednej cechy.
Mamusia lub tatuś przygotowuje wycięte z kolorowego papieru figury geometryczne, które wkłada do koszyczka oraz talerzyki, na których przykleja po jednej figurze. Rozpoczyna zabawę od  recytacji wiersza: 

Koszyk pełen figur mam
Pomieszały mi się tam.
Bardzo proszę Cię Kochanie
ułóż je zgodnie z kształtami.

Dziecko segreguje figury na talerzyki oznaczone kartonikami z odpowiednim kształtem (trójkąt, kwadrat, koło, prostokąt). Przeliczają ich ilość.

WAŻENIE - podobnie jak pomiar długości jest potrzebną umiejętnością życiową. Realizacja tego zagadnienia wiąże się z organizowaniem zabaw i zajęć, w których dzieci mogą samodzielnie manipulować przedmiotami, porównywać je i oceniać ich ciężar (masę). Chcąc określić ciężar dziecko musi go "czuć’ wyważając w rękach – taka ocena jest możliwa przy wyraźnych różnicach ciężaru. Dokładniejszej oceny dokona dziecko za pomocą wagi szalkowej. Zabawy z wagą pozwolą porównać ciężar przedmiotów i określić, co jest cięższe, lżejsze lub waży tyle samo.

Przykłady zabaw:

- Prezentacja różnych rodzajów wag: kuchenna, łazienkowa, szalkowa.
- Konstruowanie wagi z patyka, na środku którego przewiązujemy tasiemkę. Na końcach patyka umieszczamy takie same torby plastikowe (reklamówki jednorazowe) do których dzieci wkładają różne przedmioty i porównują ich wagę, określając co jest lżejsze, a co cięższe.
- Ważenie kilograma soli i pół kilograma chrupek kukurydzianych.

POMIAR DŁUGOŚCI I PŁYNÓW - wprowadzenie dziecka w sens pomiaru należy zacząć do tego, co najbliższe: od własnego ciała. Dobrze jest pomóc dziecku rozdzielić to, co jest od niego większe (wyższe) od tego, co jest mniejsze (niższe).  Po doświadczeniach z mierzeniem siebie można pójść  krok dalej - pomiar długości przedmiotów przy pomocy stóp (mierzenie za pomocą tzw. tip topów), dłoni, łokci z czasem podjęliśmy próby mierzenia przedmiotów za pomocą innych przedmiotów (przy pomocy klocków). Zapoznając dzieci z pojęciem pojemności naczyń należy umożliwić im samodzielne eksperymentowanie, porównywanie, ocenianie pojemności – najpierw "na oko", a potem przez przelewanie płynów lub przesypywanie ciał sypkich za pomocą zestawu pojemników (najlepiej przeźroczystych) o różnych wielkościach i kształtach. Bardzo ważna jest przy tym rozmowa. Skierowanie uwagi dzieci we właściwe miejsce, skłanianie do namysłu, porównanie i wyprowadzenie wniosku.

Przykłady zabaw:
* Pomiar czasu. Rodzić przygotowuje pierścień z szarego papieru oraz kilka białych i granatowych kółek. Dowiemy się jak to jest z dniem i nocą. Słoneczko wstało, zaczyna się dzień (kładzie białe koło na pierścieniu)- Gdy zachodzi, dzień się kończy. Jest coraz ciemniej , zaczyna się noc (kładzie granatowe koło za białym)…Rodzic powtarza te kwestie, a następnie mówi, by dziecko dokończyło zadanie. Gdy dziecko ułoży w odpowiedniej kolejności koła, odczytuje zapis: DZIEŃ- NOC- DZIEŃ- NOC……. Podobnie możemy wykonać zadanie ucząc dzieci dni tygodnia czy też miesięcy zastępując je innymi kształtami kartoników.
* Mierzenie krokami, stopa za stopą, łokciami, palcami.
* Ciekawe jaka jest odległość od tego miejsca do tego drzewa (wskazanie drzewa).Zmierzę krokami a ty licz głośno moje kroki. Teraz ty zmierz tą odległość swoimi krokami, a ja je policzę. Skąd różnica w pomiarze?
* Zmierzymy długość stołu. Nie zrobię tego  za pomocą kroków, ani stopa za stopą tylko pokaże Ci inny sposób: tak się mierzy łokciem (przesuwa łokieć do krawędzi stołu, wyrównuje, odmierza do końca palców i w to miejsce ponownie przykłada łokieć)=Odmierzyłem dwa łokcie i został jeszcze kawałek.
A teraz zmierzę stół dłonią….zmierzę go palcami….
Dzięki tym pomiarom wiem jaka jest długość stołu: dwa łokcie, trzy dłonie i trzy palce. Następnie w/wykonane czynności pomiarowe wykonuje dziecko.

* Porównywanie długości dwóch sznurków;
* Podobieństwa narzędzi do mierzenia długości- miarka krawiecka, miarka stolarska, taśma miernicza, linijka szkolna.
* Pomiar wody w butelce. Dwie takie same butelki. Odmierzamy takie same proporcje wody. Wlewamy wodę do butelek. Jedna stoi pionowo, drugą układamy w poziomie. Obserwowanie i wyciąganie wniosków. Kilka butelek takiej samej pojemności, do których wlewamy różne ilości wody. W których butelkach jest więcej wody, a w których najmniej? Ile kubków wody mieści się w butelce?

KONSTRUOWANIE GIER PRZEZ DZIECI I DLA DZIECI- uczeniu się zawsze towarzyszy pokonywaniu trudności. Człowiek dysponuje odpornością emocjonalną na pokonywanie trudności. Jaka jest ta odporność w dużej mierze zależy od temperamentu i innych cech układu nerwowego. Odporność emocjonalną można kształtować zwłaszcza u dzieci. Odbywa się to w trakcie wychowania, a także poprzez specjalne ćwiczenia, które rozwijają u dzieci zdolność do wysiłku umysłowego w sytuacjach trudnych i pełnych napięć. Muszą być one jednak dopasowane do możliwości dziecka tak, aby potrafiło je samodzielnie pokonać.
Do hartowania odporności emocjonalnej u dzieci nadają się gry. Trudno jednak dopasować grę kupioną w sklepie do możliwości dziecka. Z tego powodu dobrze jest nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier. Na początku dzieci muszą uchwycić sens gry: umowność ścigania się na planszy, przemienne rzucanie kostką i przesuwanie pionków. Ważne jest, aby zrozumiały, że w trakcie ścigania się obowiązują reguły i trzeba ich bezwzględnie przestrzegać.  

Podsumowując należy stwierdzić, iż samodzielne działania dziecka stanowią bazę dla tworzenia nowych pojęć i umiejętności. Tak więc przedszkole i dom rodzinny mają  strategiczne znaczenie przygotowanie dziecka do osiągnięcia sukcesu w szkole. Aby nauka i przyswajanie pojęć matematycznych nie było nudne, zachęcam Państwa   do wspólnego z dzieckiem konstruowania zasad gier, a potem ich rozgrywania. To stanowi bazę przyswajania kluczowych umiejętności matematycznych, hartuje odporność emocjonalną dzieci, co jest tak ważne w osiągnięciu dojrzałości szkolnej. Gry pozwalają również wyrobić refleks, szybką orientację, rozwijają pamięć, mowę, myślenie, pojęcia matematyczne, liczenie, przeliczanie, posługiwanie się liczebnikami głównymi i porządkowymi, porównywanie liczebności, dodawanie i odejmowanie, szeregowanie, grupowanie, tworzenie i posługiwanie się symbolami, ale również rozwijają myślenie przyczynowo- skutkowe, planowanie i przewidywanie. Oprócz tego kształtują wartości wychowawcze i doskonalą odporność emocjonalną w sytuacjach nowych, gdyż pozwalają panować nad sobą w razie porażki.
          Edukacja matematyczna dzieci powinna być skrupulatnie i produktywnie prowadzona niezależnie od miejsca, gdzie się ona odbywa (przedszkole, dom). Najlepsze wyniki wychowawcze, w tym też edukacyjne uzyskamy, jeżeli dorośli zajmujący się dzieckiem, zarówno nauczyciele, jak  i rodzice – będą dążyć  do tego samego celu i będą czynić to w analogiczny sposób. Taka harmonia jest wyjątkowo zadowalająca dla wszechstronnego rozwoju i edukacji dziecka. Im dziecko młodsze tym efekty są lepsze.
 

BIBLIOGRAFIA:

- Dziecięca matematyka : program dla przedszkoli, klas zerowych i placówek integracyjnych : wychowanie przedszkolne : program nauczania / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1999.
- Dziecięca matematyka 20 lat później. Książka dla rodziców i nauczycieli starszych przedszkolaków/ Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2015;
- Dziecko w świecie matematyki / Jan Filip, Tadeusz Rams. - Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2000.
- Gry i zabawy matematyczne w przedszkolu / Krystyna Wojciechowska. - Opole : Wydawnictwo Nowik, 2008.
- Zajęcia matematyczne / Joanna Kowalewska.// Wychowanie w Przedszkolu. - 2005, nr 2, s. 32-34

 

Rozwój psychofizyczny dziecka 6-letniego

Sześciolatek jest bardzo żywiołowy i ruchliwy, hałaśliwy, entuzjastyczny, podlegający skrajnym emocjom. Wybuchowy, czasem arogancki, a jednocześnie otwarty na uczenie się nowych rzeczy, tryskający energią. Nie do opanowania. Chcesz wiedzieć, czego oczekiwać - poczytaj…

Rozwój społeczny i emocjonalny

- Podlega gwałtownym emocjom od entuzjazmu do agresji. Sześciolatkiem targają sprzeczne i gwałtowne emocje. Nawet błahostka może wywołać wielki wybuch złości

- Chce być najlepszy, najszybszy, najsilniejszy, najmądrzejszy, naj…naj…

- W dobrym nastroju jest entuzjastyczny i pomocny.

- Czasem oszukuje, by osiągnąć swój cel bądź lepiej wypaść w oczach innych.

- Jest bardzo czuły na krytykę

- Zdarza mu się kłamać. Ma problem z przyznaniem się do winy.

 - Odruchowo odpowiada „nie”, dyskutuje i kłóci się z rodzicami.

- Może mieć kłopot z współdziałaniem z rówieśnikami ze względu na potrzebę rywalizacji i zwyciężania. Ma dużą potrzebę rywalizacji i współzawodnictwa.

- Przyjaźni się głownie z osobami tej samej płci

- Chce być najważniejszą osobą na świecie, zawsze w centrum zainteresowania. Ten egocentryzm sprawia, że nie do końca rozumie potrzeby innych.

- Buntuje się. Nie zgadza się wykonywanie poleceń, próśb mamy czy wymagań. Czasami jego reakcje mogą przypominać zachowania dwulatka.

- Ma trudność z zauważaniem potrzeb innych. Sześcioletnie dzieci lubią być w centrum zainteresowania, czuć się ważne i akceptowane.

- Pojawiają się nowe lęki. Dziecko boi się samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia, itp.

- Chętnie nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest bardzo wrażliwy na opinię pani w przedszkolu i innych dorosłych.

- Rodzice przestają być dla dziecka autorytetem. Mało tego! To oni są winni wszelkich niepowodzeń, a nawet kłótni z innymi dziećmi.

Rozwój fizyczny i motoryczny

- Hałaśliwy.

- Żywiołowy.

- Pełen energii.

- Sprawny fizycznie. Dziecko jest już dość zręczne jego ruchy stają się skoordynowane i harmonijne.

- Dziecko ma poczucie, że może wszystko, że nic go nie ogranicza, dlatego chętnie próbuje wielu nowych rzeczy, jest otwarte na nabywanie nowych umiejętności.

- Jego ruchy stają się płynne, dzięki czemu maluch może wykonać tzw. kombinację ruchową.

- Sześciolatek umie podrzucić i złapać piłkę, pokonywać przeszkody i wykonywać ćwiczenia równoważne.

- Lubi zabawy ruchowe, ale może się szybko męczyć.

- Nie boi się ryzyka, kompletnie nie myśli o niebezpieczeństwie. Zwracaj uwagę na bezpieczeństwo dziecka – rozmawiajcie o tym. Upominaj, by np. idąc na rower czy roku zakładał kas, a przechodząc przez ulicę – rozglądał się. To szalenie ważne.

- Ma czasem problemy z koordynacja ruchową (okres wzrostu).

- Bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków - powód do dumy.

- Dobrze rysuje i maluje, może mieć trudności z pisaniem.

- Biega, skacze, wspina się.

- Jeździ na 2 kołowym rowerze.

- Może jeździć na łyżwach, nartach, rolkach.

- Rysuje koło, kwadrat, prostokąt, romb.

- Jest samodzielny. Umie posługiwać się nożem i widelcem, zapina guziki, potrafi też zawiązać sznurowadła w butach.

Rozwój intelektualny

- Dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki.

- Używa ok. 4 tysiące słów.

- Rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki.

- Rozróżnia prawą i lewą stronę.

- Dziecko potrafi tworzyć zdania współrzędnie i podrzędnie złożone.

- Układa puzzle.

- Podejmuje samodzielnie decyzje.

- Rozumie pojęcie czasu, przestrzeni, koloru, liczb.

- Rozumie, ze rzecz widziana z daleka wydaje się mniejsza niż jest w rzeczywistości.

-  Rozumie różnicę pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym.

- Zna dni tygodnia, nazwy miesięcy, pory roku.

- Potrafi się skupić na ok. 15 min.

- Nie ma rozdzielności uwagi.

- Bawi się w zabawy z podziałem na role.

- Interesuje się przyrodą i jej zjawiskami, zaczyna interesować się życiem społecznym. Jest otwarte i ciekawe świata, dlatego dąży do jego poznania. Chce zrozumieć zasady i prawa nim rządzące – nieustannie pyta, a także wyraża swoją opinię na dany temat.

- Zaczyna stawiać hipotezy , w których istotną rolę pełnią jego wyobraźnia. Ma jeszcze małe zasoby wiedzy, ale próbuje sobie radzić.

- Swobodnie prowadzi rozmowy. Lubi rozmawiać i dzielić się swoimi spostrzeżeniami i przemyśleniami.

- Próbuje uzasadniać swoje decyzje. Próbuje bronić swoich racji za wszelką cenę, często w sposób wybuchowy i nieopanowany. Trwa walka o swoją tożsamość i niezależność.

- Sześciolatek jest ciekawy świata, choć czasem trochę niepewny w działaniach.

- Dziecko powinno umieć współdziałać z rówieśnikami i przestrzegać określonych norm zachowania.

- Sześciolatek zaczyna  przewidywać intelektualne i emocjonalne skutki swego działania.

 Jak możesz pomóc swojemu dziecku?

- Pomóż dziecku rozwijać poczucie odpowiedzialności, włączaj go do prac domowych; kończąc wyznaczone zadania przed pójściem do zabawy.

- Zachęcaj dziecko do pomagania innym.

- Interesuj się jego przyjaciółmi, tym co się dzieje w zerówce.

- Naucz dziecko stawiać cele. Dzięki ich realizacji będzie czuł się pewnie i niezależnie.

- Ustal jasne reguły i trzymaj się ich, np. jak długo dziecko może oglądać telewizję.

- Mów dziecku jasno, które z jego zachowań są dobre, a które nie.

- Rozmawiajcie o konsekwencjach różnych zachowań.

- Wspólnie grajcie  w gry, czytajcie książki, chodźcie na imprezy dla dzieci.

- Czytaj często dziecku, dopóki nie nauczy się czytać samemu – czytajcie razem.

- Wspieraj dziecko w podejmowaniu nowych wyzwań.

Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się inaczej, więc wiadomości tu zawarte mają charakter wyłącznie informacyjny.

 

 

 

"Konflikty wśród dzieci w wieku przedszkolnym."

 Każdy z nas zauważa jak łatwo i często dochodzi do konfliktów w grupie dzieci, na placu zabaw, w piaskownicy czy w przedszkolu. Można zadać pytanie dlaczego tak się dzieje i jakie są przyczyny. Nie jest trudno dowieść, że najczęściej dynamiczne i konfliktowe zachowania wynikają z naturalnych cech i zdobytych doświadczeń przez dziecko. Wymienić tu można zachowania kiedy dzieci:
- sprzeciwiają się, gdy nie godzą się być pokrzywdzone,
- chcą zwrócić na siebie uwagę innych dzieci lub rodziców,
- chcą być stale zauważane,
- sprawia im satysfakcję i zadowolenie kiedy wygrywają pojedynek, rywalizację,
- uczestniczą w zabawach, w których mogą wyzwolić swoje emocje,
- naśladują zachowanie starszych kolegów, lub widziane w telewizji,
- z jakiegoś powodu są zestresowane i szukają sposobu na rozładowanie emocji,
- mają własne doświadczenia z przemocą i brutalnością np. w rodzinie.

Zastanawiając się jednak dalej dojdziemy także do wniosku, że dzieci muszą uczyć się zasad zgodnego współżycia w grupie. Dzieci bowiem:
- wolą wyrwać zabawkę niż poprosić lub poczekać na swoją kolej,
- reagują w sposób najprostszy dając upust zniecierpliwieniu i złości,
- chcą dominować,
– próbują narzucić swoją zabawę lub własne zasady,
- nie rozumieją zagrożenia, bo nie poznały skutków i konsekwencji złego zachowania,
- nie nabyły umiejętności społecznych zasad współżycia, grzeczności, nie przeszkadzania innym,
- nie potrafią szukać lepszych rozwiązań w trudnych i konfliktowych sytuacjach.

Dziecko nauczy się i pozna te wszystkie zasady jeśli zarówno rodzice jaki nauczyciele  będą pokazywać i korygować zachowanie, pomagać, wspierać właściwe zachowania i postawę.

Kilka praktycznych rad w konfliktowych sytuacjach:
- Nie musimy reagować natychmiast, gdy tylko zauważymy początek konfliktu. Dajmy dzieciom trochę czasu na zdobywanie ważnych doświadczeń w rozstrzyganiu sporów.
- Jeśli konflikt ma szansę szybko wygasnąć starajmy się nie być stroną w konflikcie ani sędzią.
- Należy jednak kontrolować dyskretnie rozwój dalszych zdarzeń, aby zapanować nad sytuacją, kiedy będzie taka konieczność.
- Kiedy konflikt się rozwija, trzeba spokojnie i jednoznacznie ocenić zachowanie dzieci (omawiające je wspólnie, aby uświadomić je i przypomnieć zasady i granice).
- Rozdzielone i wzburzone dzieci najlepiej najpierw na chwilkę posadzić, aby ochłonęły, uspokoiły się i same postarały się ustalić przyczynę i źródło konfliktu. Niech opowiedzą co czują i czy jeszcze pozostała przyczyna złości oraz co można zrobić aby załagodzić konflikt. Po krótkiej przerwie najlepiej zaproponować inną zabawę.

Nigdy nie należy lekceważyć istoty i wagi dziecięcych problemów. Bardzo ważne jest, aby pomagać dzieciom w wyjaśnieniu przyczyny sporu, aby każde mogło spokojnie wypowiedzieć swój punkt widzenia w kwestii spornej. Należy prowadzić do tego aby  dzieci same odnalazły rozwiązanie problemu. Rozwiązanie narzucone przez dorosłego, który występuje w roli arbitra nie ułatwia poznawania przyczyn sporu przez dziecko i poszukiwania alternatywnych rozwiązań. Ponieważ dzieci uczą się najszybciej i najefektywniej doświadczając, pozwólmy im na to i zaufajmy, traktujmy je jak mniej doświadczonych lecz pełnoprawnych, małych ludzi. 

 

 

„Budowanie świadomości dziecka w trosce o przyszłe środowisko naturalne”.

Kształtowanie u dziecka troski o środowisko jest niezwykle ważne. Wychowując dziecko na osobę dbającą o środowisko naturalne, mamy pewność, że zaszczepimy w nim ten nawyk, a nasza planeta przetrwa jak najdłużej. Już od przedszkola powinniśmy wychowywać dzieci w umiłowaniu przyrody i życia w duchu szacunku i ochrony jej. Aby dzieci były przekonane o konieczności ochrony przyrody, szanowały i doceniały ją - muszą ją poznać. Jedno ze szczególnych zadań wychowania przedszkolnego polega na tym, aby przez aktywne kontakty z przyrodą wykształcić u dziecka właściwy stosunek do niej. Dziecko poznając świat rozpoczyna od otaczających je rzeczy i zjawisk przyrodniczych. Należy stworzyć mu okazję do obserwowania roślin i zwierząt, opiekowania się nimi, wówczas wytworzy się u niego uczuciowy stosunek do przyrody. Powinniśmy przyzwyczajać je do stałego, uważnego obserwowania własnego środowiska i otaczającego świata. Życie przyrody jest bardzo różnorodne. Istnieje tysiące roślin i zwierząt, pozwólmy dzieciom tę różnorodność w przyrodzie przeżyć. Rośliny i zwierzęta potrzebują tak jak człowiek pożywienia, ale każda żywa istota ma w tym zakresie różne wymagania. Zewnętrzne cechy różnych zwierząt są podobne, np. łabędź ma pióra i mały wróbel także. Z kwiatów rozwijają się owoce, które są różne: duże i małe, soczyste, twarde i różnobarwne. Jeśli w taki sposób będziemy kształtować wiadomości dzieci o przyrodzie, zdobędą one wiadomości o różnorodności i jedności świata. Poprzez obcowanie z roślinami i zwierzętami oddziałujemy na wrażenia estetyczne i uczucia dzieci. Przyswajanie wiadomości o życiu roślin i zwierząt budzi stosunek uczuciowy i wywołuje gotowość do ich chronienia. Jeśli chcemy nauczyć dziecko segregowania surowców wtórnych, warto dawać mu dobry przykład i samemu to robić. Chcąc zachęcić go do zbierania surowców wtórnych, możemy powierzyć maluchowi odpowiedzialność, na przykład za zbieranie tworzyw sztucznych i wyrzucanie ich do odpowiednio przeznaczonych na to pojemników. Pamiętajmy jednak, by wcześniej wyjaśnić dziecku sens zbierania makulatury, tworzyw sztucznych czy szkła. Dzięki temu nie tylko wpoimy dziecku nawyk zbierania surowców wtórnych, ale również sprawimy, że maluch będzie świadomie troszczył się o środowisko naturalne. Już od najmłodszych lat warto pokazywać dziecku, że niektóre przedmioty można wielokrotnie używać. Możemy na przykład zaproponować dziecku, by nie wyrzucało reklamówek jednorazowych, tylko wykorzystywało je jako worki na śmieci. Należy wyjaśnić, że wielokrotnie używając niektórych przedmiotów, chronimy środowisko naturalne. Dobrym wytłumaczeniem dla dziecka będzie wyjaśnienie mu, że papier robi się z drzew, w związku z czym jeśli będzie robił rysunki po dwóch stronach kartki ocali kilka drzew. Przedstawiając dziecku w ten sposób jego role w ochronie środowiska z pewnością maluch będzie zmotywowany do działania. Istotne w ochronie środowiska jest oszczędzanie materiałów wykorzystywanych do produkcji przedmiotów codziennego użytku. Dziecko powinno być świadome, że postępując w ten sposób chronimy ziemię przed nadmiarem śmieci. Dlatego należy być dla dziecka wzorem do naśladowania. Zamiast plastikowych worków, używajmy toreb materiałowych. Śniadanie dla malucha pakujmy w pojemnik wielokrotnego użytku. Pamiętajmy jednak, by uzasadnić dziecku swoje postępowanie, by maluch był świadomy, że postępując w ten sposób zmniejsza ilość śmieci na Ziemi. W sklepie wybieraj te produkty, które zostały wykonane z myślą o środowisku, takie jak naturalne środki czyszczące, bloki czy zeszyty wykonane z makulatury. Dziecko z pewnością będzie chętniej dbało o środowisko naturalne jeśli za pomocą książek lub telewizji wyjaśnimy mu jak ważną rolę w naszym życiu odgrywa przyroda. W tym celu zaopatrzmy się w książki przyrodnicze dostosowane do wieku twojego szkraba. Dołóżmy wszelkich starań, by maluch zrozumiał, że dzięki przyrodzie mamy pożywienie i musimy o nią dbać. Dziecko jako najlepszy obserwator naśladuje dorosłych, dlatego też ważnym jest, aby kształcić w nim postawy zgodne z etyką ekologiczną. Dziecko powinno mieć świadomość tego, iż jest nieodłączną częścią przyrody i troszcząc się o nią troszczy się o samego siebie. Należy przypominać dziecku też o segregacji zużytych baterii, ponieważ baterie mają krótki żywot i szybko trafiają do kosza. Uwalniane z nich metale ciężkie oraz szereg substancji toksycznych lub żrących, które wchodzą w ich skład, stanowią poważne zagrożenie dla środowiska. Baterie wrzucone do zwykłego kosza na śmieci trafiają na wysypiska odpadów, gdzie ich zewnętrzna powłoka koroduje, a zawartość przenika do gleby i wody. Należy wytłumaczyć dziecku, że zamiast samochodem można więcej jeździć rowerem. Korzystanie z ekologicznych środków transportu będzie zdrowsze dla nas oraz dla klimatu. W ten sposób istotnie ograniczony zostanie poziom zanieczyszczenia i degradacji środowiska naturalnego, wytwarzanie spalin czy hałasu. Tak drobne gesty, jak oszczędzanie prądu i wody czy segregowanie śmieci są wbrew pozorom naprawdę istotne dla zachowania czystości środowiska naturalnego. 

 

Kompetencje kluczowe w przedszkolu

Często słyszymy, że ktoś ma kompetencje do wykonania danego zadania, a ktoś inny ich nie ma....

Czym są kompetencje kluczowe ?

Jak kształtujemy kompetencje kluczowe ?

 

W złożonym, szybko zmieniającym się świecie, każda osoba, a zatem i nasz przedszkolak, w przyszłości będzie potrzebowała szerokiego spektrum umiejętności i kompetencji……  Kompetencje kluczowe wspierają nasz rozwój osobisty, włączają w życie społeczne, pozwalają sprawnie funkcjonować na rynku pracy.

A zatem, czym są kompetencje kluczowe?

Kompetencje kluczowe są definiowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw, przy czym:

- na wiedzę składają się fakty i liczby, pojęcia, idee i teorie, które są już ugruntowane i pomagają zrozumieć określoną dziedzinę lub zagadnienie;

- umiejętności to zdolność i możliwość realizacji procesów i korzystania z istniejącej wiedzy do osiągania wyników

- postawy opisują gotowość i skłonność do działania lub reagowania na idee, osoby lub sytuacje.

Wyłonionych zostało 8 kompetencji kluczowych:

- kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

- kompetencje językowe; (Wielojęzyczność)

- kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

- kompetencje cyfrowe;

- kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;

- kompetencje obywatelskie;

- kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;

- kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Co ważne, kompetencje kluczowe rozwija się w perspektywie uczenia się przez całe życie, począwszy od wczesnego dzieciństwa przez całe dorosłe życie. 

 Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwala na jego stymulacje w kierunku kompetencji kluczowych:

Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.:

- rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich,

- zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresje kulturalną,

- ciekawość i zadawanie są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

Jak kształtujemy kompetencje kluczowe ? 

Kompetencje kluczowe doskonale wpisują się w obszary realizacji podstawy programowej – w fizyczny, emocjonalny, społeczny i poznawczy obszar rozwoju dziecka. Kompetencje kluczowe to nie tylko wiedza, to także dostarczanie dziecku wielu okazji do samodzielnego działania, dzięki którym wyrobi sobie odpowiednie nawyki i praktyczne umiejętności, które umożliwią mu przyjmowanie odpowiednich postaw w przyszłości. 

- Rozumienie i tworzenie informacji - zdolność identyfikowania, rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania pojęć, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie, przy wykorzystaniu obrazów, dźwięków i materiałów cyfrowych we wszystkich dziedzinach i kontekstach. 

Przykładowe działania przedszkola:

słuchanie utworów literackich, wzbogacanie słownika dzieci ( bierny i czynny), stwarzanie sytuacji do wypowiedzi dzieci, ćwiczenia pamięci odtwórczej nauka wierszy, ról, występy artystyczne, zabawy paluszkowe, ogrywanie scenek ( drama, teatr kukiełkowy, pacynki, teatr cieni, zabawy paluszkowe), zabawy logopedyczne, umożliwienie dzieciom korzystania z biblioteki przedszkolnej, wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań, występy artystyczne dzieci na uroczystościach przedszkolnych, co wiążę się z wcześniejszą nauką na pamięć roli, np. "Jasełka", "Dzień babci i dziadka" itp., udział dzieci w spektaklach teatralnych, udział w projektach edukacyjnych, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokowo- słuchową, ćwiczenia grafomotoryki ręki, jako przygotowanie do pisania (np. plastelina, gazety, masa solna) - doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie).

- Wielojęzyczność- zdolność do prawidłowego i skutecznego korzystania z różnych języków w celu porozumiewania się. 

Przykładowe działania przedszkola:

dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 2 x w tygodniu, poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim, uczestniczą w grach i zabawach ruchowych, śpiewają i ruchem interpretują treść piosenek, wierszyków, rymowanek, układają historyjki obrazkowe.

- Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii - zdolność rozwijania i wykorzystywania myślenia, i postrzegania matematycznego do rozwiązywania problemów w codziennych sytuacjach. Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych dotyczą zdolności i chęci wyjaśniania świata przyrody z wykorzystaniem istniejącego zasobu wiedzy i stosowanych metod, w tym obserwacji i eksperymentów. Kompetencje techniczne i inżynierskie to stosowanie tej wiedzy w odpowiedzi na postrzegane ludzkie potrzeby lub wymagania. 

Przykładowe działania przedszkola:

codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie wg cech jakościowych, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: lewa/prawa - realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej – DZIECIĘCA MATEMATYKA (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu), ćwiczenia, zadania, zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne, obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych, prowadzenie kalendarza pogody, prowadzenie czasowych „ogródków”, hodowli roślin  w salach,  zabawy mikroskopem, lupą itp. - zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza) - zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych), zabawy plastyczne, konstrukcyjne (wizualizacyjno-przestrzenne), zabawy na ogrodzie przedszkolnym.

- Kompetencje cyfrowe - krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie. 

Przykładowe działania przedszkola:

wykorzystywanie narzędzi TIK, multimedialnych w pracy edukacyjnej- komputerów, tablicy multimedialnej, programów komputerowych, Internetu, - nauka kodowania przez zabawę, zajęcia z Podłogą Interaktywną Fun Floor "Magiczny dywan", realizacja zajęć na temat bezpieczeństwa w sieci, wykorzystanie Internetu - oglądanie prezentacji, filmów edukacyjnych, przyrodniczych.

- Osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się- zdolność do autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową. 

Przykładowe działania przedszkola:

poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego, podczas wszelkich zajęć dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych, uczą się konkretnych zachowań i reakcji, dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej, stosowanie wzmocnień pozytywnych, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się zagospodarowywania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.

- Kompetencje obywatelskie- zdolność działania jako odpowiedzialni obywatele oraz pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym, w oparciu o rozumienie pojęć i struktur społecznych, gospodarczych, prawnych i politycznych. 

Przykładowe działania przedszkola:

organizowanie sytuacji edukacyjnych zapoznających dzieci z rodziną, historią okolicy przedszkola, miasta, kraju, zwracanie uwagi na stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnych sytuacji, uroczystości, organizowanie uroczystości z okazji świąt rodzinnych i państwowych,  uczenie tolerancji dla odmienności rasowej, fizycznej,  eliminowanie postaw społecznie niepożądanych,  ustalanie wspólnie z dziećmi kodeksów grupowych,  organizowanie na terenie przedszkola akcji charytatywnych i społecznych na rzecz ludzi i zwierząt poszkodowanych przez los i chorych, organizowanie spacerów, i wycieczek do miejsc użyteczności społecznej.

- Przedsiębiorczość- zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób. Przedsiębiorczość opiera się na kreatywności, krytycznym myśleniu i rozwiązywaniu problemów. 

Przykładowe działania przedszkola:

podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych organizowanie warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania, codzienne zabawy w kącikach zainteresowań,  realizacja tematycznych projektów, zabawy na placu zabaw, organizacja zabaw oraz zadań zespołowych uczących współodpowiedzialności i współpracy, udział dzieci w zawodach sportowych, konkursach plastycznych, teatralnych, muzycznych.

- Świadomość i ekspresja kulturalna- rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i komunikowania pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu. 

Przykładowe działania przedszkola:

codzienne organizowane i swobodne zabawy plastyczne z wykorzystaniem różnorodnych technik, udział dzieci w konkursach plastycznych, muzycznych, tanecznych, organizowanie wystaw prac plastycznych, tworzenie dekoracji do wystroju sala i korytarza, zabawy muzyczne i taneczne, słuchanie muzyki, ilustrowanie muzyki, odtwarzanie ruchem,  tworzenie przez dzieci instrumentacji muzycznych, zajęcia muzyczno-rytmiczne, udział w uroczystościach z udziałem dzieci jako aktorów, zorganizowanie dla dzieci kącików teatralnych,  tworzenie scenografii do przedstawień,  organizacja koncertów muzycznych i przedstawień na terenie przedszkola,  udział dzieci w spektaklach teatralnych w Teatrze, poranki muzyczne, zajęciach w bibliotece.

Podsumowując można powiedzieć, że kompetencje kluczowe to te kompetencje, których wszyscy potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, zatrudnienia, włączenia społecznego, zrównoważonego stylu życia, udanego życia w pokojowych społeczeństwach, kierowania życiem w sposób prozdrowotny i aktywnego obywatelstwa.

 

Opracowano na podstawie: Metis S. Furgoł – Jak kształtować kompetencje kluczowe?, inso.pl  kompetencje kluczowe w przedszkolu/

 

Porozmawiaj ze mną mamo, tato!
O rozmowie…

Tytuł jest z całą pewnością zastanawiający. Przecież wszyscy ze sobą rozmawiamy: w domu, w szkole, w pracy, na ulicy. Tylko czym jest rozmowa? Według Wikipedii jest to komunikacja z użyciem języka naturalnego, czyli mowy. Jest to podstawowy sposób komunikacji międzyludzkiej. Aby ta komunikacja miała miejsce, musi być mówiący i słuchający, a język rozmowy powinien być zrozumiały dla obu stron. Rozwijając czysto teoretycznie znaczenie słowa rozmowa, zauważamy, że to wcale nie jest takie proste. Mówić potrafimy wszyscy, jedni mniej, inni bardziej kwieciście, ale...
czy umiemy słuchać?
Czy słuchamy uważnie tego, co inni chcą nam powiedzieć?
Czy jako rodzice potrafimy słuchać swoich dzieci?
Czy uczymy nasze dzieci słuchania innych?
Rozmawiamy, czy wymieniamy informacje?
Najłatwiej jest rozmawiać z małym dzieckiem, któremu dopiero pokazujemy świat, a ono słuch i ufa nam bezkrytycznie. Mówimy o otaczającym świecie zazwyczaj tylko to, co chcemy dziecku powiedzieć. Kłopot zaczyna się w chwili, gdy dziecko zaczyna zadawać pytania.
Jak udzielać odpowiedzi? Przede wszystkim szczerze, bez wykrętów, ale też bez zbędnych szczegółów, które nie są jeszcze naszemu dziecku jeszcze potrzebne. Zapewne wielu rodziców pamięta, że niejednokrotnie nasze dzieci zadawały nam pytanie, ale wcale nie czekały na odpowiedź. Takiej sytuacji nie można bagatelizować, lecz traktować jako sygnał, że za jakiś czas wrócą do tematu i będą oczekiwać na odpowiedź. Nie należy wówczas szukać wykrętów, tylko trzeba udzielić prostej, odpowiedniej dla poziomu rozwoju emocjonalnego naszego dziecka odpowiedzi. Specyfiką naszych czasów jest permanentny brak czasu. Musimy pracować zawodowo, ugotować obiad, posprzątać, obejrzeć głupawy serial w telewizji, skorzystać z komputera… Tak wiele rzeczy musimy, ale czy na pewno musimy? W ten sposób mieszkamy z naszą rodziną, ale nie rozmawiamy, tylko wymieniamy informacje. Rodzice często pytają dzieci jaką dostały ocenę, a nie jak było w szkole, co się przydarzyło, czy jak minął dzień. Często pytają, ale nie zawsze słuchają co dziecko ma do powiedzenia. Brak szczerych rozmów z naszymi dziećmi doprowadza do zerwania więzi emocjonalnej, braku zaufania, a przede wszystkim do tego, że z problemami nie przyjdą do nas, tylko do kolegów czy innych obcych osób. Być może nie pójdą ze swoimi problemami do nikogo… Istnieje też zagrożenie naszych czasów Internet, gdzie na różnych czatach nasze dzieci zawierają znajomości i niejednokrotnie zwierzają się anonimowo ze swoich problemów. Bywa, że jest to przyczyną poważnych kłopotów. Nie mamy czasu, więc kiedy z dziećmi rozmawiać? Nie musimy stwarzać specjalnej sytuacji, wykorzystajmy czas na spacerze, w czasie drogi do domu, w czasie gdy dziecko jest z nami w kuchni, czy w czasie wspólnie wykonywanej pracy. Są to piękne chwile wzajemnej bliskości i one bardzo sprzyjają prawdziwym rozmowom. Cieszmy się tymi wspólnymi chwilami, bo one tak szybko mijają… Niejednokrotnie byłam świadkiem sytuacji, gdy dziecko coś zbroiło i rodzice mówili „czekaj, już ja sobie z tobą porozmawiam”. Taka postawa rodziców nie sprzyja rozmowie, bo kojarzy się z karą, więc nie spodziewajmy się ani szczerości, ani otwarcia ze strony dziecka. Podstawą konstrukcyjnej rozmowy jest wzajemna szczerość i zaufanie, a nie stres czy strach przed karą. Częstym błędem rodziców jest forma rozmowy, używanie zbyt górnolotnego słownictwa, którego dziecko jeszcze nie rozumie, a przede wszystkim mylenie konstruktywnej rozmowy z „mówieniem do dziecka”. Nikt nie lubi narzuconego sposobu myślenia. W rozmowach i tłumaczeniu naszego świata musimy uzbroić się w konkretne i jasne argumenty. Jeżeli czegoś zabraniamy, to nasza pociecha musi jasno wiedzieć dlaczego. Bywa, że zrozumie zakaz dużo później, może dopiero wtedy, gdy sama sprawdzi. Ale to wcale nie jest porażka rodziców, wręcz przeciwnie. Zachowanie dzieci jest lustrzanym odbiciem relacji w rodzinach. Jeżeli w rodzinie nie rozmawia się z dziećmi, rodzice nie rozmawiają ze sobą w sposób kulturalny i budujący, to również dziecko nie potrafi tego robić, bo nie ma właściwych wzorców. Te dzieci najczęściej używają krzyku, płaczu lub pięści jako argumentów w kontaktach z innymi. W ten sposób, zupełnie nieświadomie, rodzice budują w agresję we własnym dziecku. Umiejętność słuchania naszego rozmówcy to również wsłuchiwanie się w to co nie zostało powiedziane wprost. Niejednokrotnie nasze dzieci bezgłośnie krzyczą o pomoc, a my ich nie rozumiemy. Dotyczy to szczególnie okresu buntu, który jest rzeczą jak najbardziej naturalną i … trzeba go przeżyć, chociaż nie jest to łatwe dla żadnej ze stron. Ważne, a może najważniejsze w kontaktach z naszymi dziećmi jest to, aby miały pełną świadomość, że je kochamy i mogą liczyć na nas w każdej trudnej sprawie. Istotnym elementem rozmowy jest kultura wypowiedzi i szacunek dla naszego rozmówcy. Trzeba pamiętać, że słowa mogą ranić i bywają formą przemocy. Natomiast dla nas rodziców największą nagrodą niech będą słowa dzieci: „wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej”. Stwórzmy więc naszym dzieciom ciepły, dobry, a niekoniecznie najbardziej dostatni dom. Dom do którego będą chciały wracać i który, gdy już rodziców zabraknie, będą dobrze wspominać.

---

Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami dzieci?

Mówiąc o trudnych zachowaniach naszych dzieci warto najpierw zastanowić się nad podłożem takiego zachowania, co ono może oznaczać, czyli po prostu starać się zrozumieć dziecko. Czy jest ono faktycznie „ niegrzeczne”, czy może samo ma jakiś problem, niezaspokojoną potrzebę, którą wyraża przez swoje zachowanie.
Dlaczego dzieci źle się zachowują?
- bo po prostu nie wiedzą jak się zachować dobrze,
- bo muszą się dopiero tego nauczyć,
- bo chcą zwrócić naszą uwagę,
- bo nie chcą pracować, wykonać jakiegoś zadania ( np. w sali),
- bo nie zrozumiały jakiegoś polecenia / zadania,
- bo nie mają potrzeby / nie widxzą potrzeby zrobienia czegoś,
- bo nie potrafią 
- nie mają umiejętności czy możliwości np. ze względu na jakieś zaburzenia rozwojowe,
- bo doświadczają haosu, zmienności, braku poczucia bezpieczeństwa w swoim otoczeniu,
- bo mają niezaspokojoną potrzebę np. poczucia bezpieczeństwa,
- bo dążenia / potrzeby dziecka są sprzeczne z potrzebami / dążeniami dorosłych,
- bo dostają od rodziców sprzeczne komunikaty, np. Mama się na coś zgadza, a tato nie.

Kiedy zachowanie może stanowić problem?
- gdy jest nieadekwatne do sytuacji,
- utrzymywanie się długo - min. 6 m-cy,
- gdy nie poddaje się zmianie,
- gdy jest szkodliwe dla dziecka i otoczenia np. utrudnienie nauki.
- gdy towarzyszy mu wysoki poziom „negatywnych” emocji.

Co może zaniepokoić w zachowaniu / emocjach dzieci?
- utrzymująca się postawa buntu - wszystko na „nie”
- niszczenie swoich i cudzych rzeczy,
- obwinianie innych za swoje zachowanie, wypieranie się zachowania - „to nie ja”,
- zachowania prowokacyjne , kłótnie z dorosłymi, wrogość ,
- odmawianie wykonywania poleceń, stosowania zasad,
- nieustanne powtarzanie czynności bez przewidywania następstw - niewyciąganie wniosków z doświadczeń,
- brak umiejętności czekania na nagrodę, pochwałę,
- nadmierne ściąganie uwagi na siebie,
- impulsywność - natychmiastowa reakcja, (dziecko robi natychmiast co przychodzi mu do głowy),
- brak bliższych relacji w grupie, odrzucenie przez rówieśników.

Jak mówić, żeby dzieci słuchały?
- krótko - nadmiar słów może powodować „wyłączenie się” dziecka,
- konkretnie i jasno - proste słowa,
- mówić co ma zrobić / jak się zachować, na co się zgadzamy, a na co nie,
- powtarzać / przypominać daną zasadę zachowania,
- upewnić się czy dziecko zrozumiało / usłyszało prośbę, polecenie,
- wskazać na obrazku / symbolu pożądane zachowanie,
- jeśli to możliwe w danej sytuacji – dać dziecku wybór, zamiast odgórnie coś narzucać, co może rodzić jego opór . (np. „Którą bluzkę dziś ubierzesz, zieloną czy niebieską ? zamiast : „Masz ubrać zieloną bluzkę !”

Dziecko bardziej naśladuje to, co dorosły robi, niż to, o czym mówi.

Jak wzmacniać pozytywne zachowania?
- Małe nagrody – niekoniecznie materialne np. wspólna czynność, wyjście, naklejki, gromadzenie / zbieranie czegoś np. punktów, żetoników.
- Pochwała za konkretne zachowanie.
- Uśmiech!
- Przypominanie zasad - metoda „zdartej płyty”.
- Zauważanie choćby małej poprawy - zauważenie i pochwała za „ciut” lepiej.
- Wskazywanie na pozytywne skutki, korzyści dobrego zachowania.

Jak wygaszać niepożądane zachowania?
- Konsekwencje - adekwatne do czynu, wcześniej ustalone z dzieckiem.
- Zabranie przywilejów dziecka - to na czym dziecku zależy.
- Odesłanie do cichego miejsca.
- Danie dziecku czasu na wyciszenie emocji.
- Odwrócenie uwagi od niepożądanego zachowania.
- Wskazanie dziecku na zachowanie alternatywne - porozmawianie o tym, co dziecko mogłoby zrobić inaczej w danej sytuacji, jak inaczej się zachować.
- Komunikat – w sytuacji , gdy dziecko krzyczy : „Będę rozmawiać z dzieckiem, które mówi ciszej”.

Jak pomóc dziecku radzić sobie ze złością?
- Wyrazić zgodę na odczuwanie danej emocji, ale sprzeciw wobec agresywnego zachowania : „ Masz prawo się złościć , ale nie możesz ….pluć, kopać, bić innych, niszczyć rzeczy”.
- Wspólnie z dzieckiem ustalić co może zrobić, gdy czuje złość .
- Uczyć dziecko, co może zrobić z emocjami, jak zamienić emocję na akceptowane zachowanie : „ Gdy czujesz złość możesz …
- narysować swoją złość,
- użyć gniotka,
- pójść do kącika złości, żeby się wyciszyć,
- boksować poduszkę,
- pobiegać, poskakać, pojeździć na rowerze, pograć w piłkę,
- zgnieść zużyte kartki papieru / stare gazety w papierowe kule,
- posłuchać spokojnej muzyki,
- policzyć do 10 lub od tyłu jakiejś liczby,
- wyobrazić sobie jakieś miłe miejsce ,
- wziąć kilka głębokich oddechów.

---

Wspieranie rozwoju motoryki małej
Motoryka, czyli zdolność wykonywania ruchów, jest właściwa ludziom i zwierzętom. Jej rozwój przebiega etapami, z których żaden nie powinien być pominięty, choć może być osiągany w różnym tempie przez poszczególne dzieci. O tym, jak postępować w przypadku zaobserwowania zaburzeń w rozwoju ruchowym przedszkolaków i nie tylko przeczytacie Państwo w artykule Magdaleny Siatrak (Pedagog, logopeda, nauczyciel przedszkola, autorka publikacji PWN). Link do artykułu poniżej.
Link do artykułu

---

 

Rozwijanie zainteresowań czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym.

            Czytanie książek ma ogromny wpływ na dziecko, zwłaszcza w wieku przedszkolnym. To czas, kiedy uczy się ono stałych nawyków  zarówno  umysłowych, jak i tych związanych z uczuciami. Warto więc zadbać o to, aby miało kontakt z wartościowymi książkami, które nie tylko będą rozwijały ich wyobraźnię i wiedzę o otaczającym świecie, ale także rozwiną pewną pasję, miłość do czytania.
Książki dla dzieci mają być przyjemnością. Czytanie nie powinno kojarzyć się dziecku z karą czy jakąś formą przymusu dlatego rolą rodzica jest to, aby w odpowiedni sposób zachęcić je do sięgania po książki. Przymus będzie działał odwrotnie – skutecznie zniechęci przedszkolaka do działania. Warto pamiętać o tym, że książka ma wiele zadań do spełnienia. Jedną z podstawowych ról w literaturze dziecięcej przypisuje się rozwojowi słownictwa, poznawaniu świata, jak również wpływowi na sferę emocjonalną. Książki bawią, niekiedy śmieszą, a innym razem zasmucają. Dziecko poznaje dzięki nim pełen wachlarz emocji, uczy się z nimi oswajać. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że przedszkolak z ich pomocą poznaje na czym polegają interakcje społeczne. Książka to skarb w rękach dziecka i nasza w tym rola, aby go doceniło.
Zachęcenie dziecka do sięgania po książki może odbywać się poprzez zabawę. Wymyślmy jakieś pytania, na które znajdziemy odpowiedzi właśnie w jednej z nich. Pobudzimy tym samym dziecięcą ciekawość i jednocześnie pokażemy, że książki są ważne i pomocne. Innym sposobem jest codzienny rytuał w postaci czytania przed snem. Sięgajmy po opowiadania, których tematyka jest bliska dzieciom. Niech pragną poznać dalsze losy, nowe przygody swoich ulubionych bohaterów. Takie działanie sprawi, że nie będą mogły doczekać się każdego kolejnego wieczoru.
Ważnym czynnikiem kształtującym zainteresowania czytelnicze dzieci w wieku przedszkolnym jest zapewnienie im dostępu do książek. Dużą rolę w tym względzie odgrywają „kąciki książki". Poza tym każde dziecko w wieku przedszkolnym powinno już mieć w domu swoją biblioteczkę. Może być najskromniejsza - mieścić się choćby w kartonowym pudełku, wydzielonym miejscu na regale, w szufladzie. Ważne jest, aby od najmłodszych lat dziecko przyzwyczajało się do posiadania książek, polubiło je, nauczyło się z nimi obchodzić i szanować. Ważne, aby miało łatwy dostęp do swego księgozbioru i od początku było wdrażane do utrzymania w swojej biblioteczce ładu i porządku. W biblioteczce dziecięcej powinny znaleźć się różnorodne książki np. zbiory wierszy, baśni, bajek i legend, opowiadania realistyczne i fantastyczne, wesołe i smutne, utwory pisarzy polskich i obcych. Wszystkie bogato ilustrowane. Chodzi o to, aby dziecko mogło się zetknąć z różnymi rodzajami i gatunkami literackimi i różnymi odmianami języka. Stałe i systematyczne spotkania dzieci z książką aktywizują ich rozwój intelektualny i emocjonalny, budząc wrażliwość estetyczną, sprzyjają rozwijaniu postaw twórczych oraz wyzwalają różne formy ekspresji. Powinniśmy się starać, aby ofiarować dzieciom książki prezentujące wysoki poziom literacki i wartościowe pod względem artystycznym ilustracje. Powinny pokazywać jak wygląda świat i przedstawiać emocje, które towarzyszą dziecku. Książki to tacy przyjaciele, którzy pomagają rozumieć, czasem pocieszają, a innym razem bawią do łez. Warto, aby taka przyjaźń rozkwitała wraz z dorastaniem młodego czytelnika. Czytanie ma bowiem same zalety, których wymienianiu nie ma końca.

---

Rozwój Dziecka – 10 wskazówek psychologa | CRL Uczy Rodziców #3
Dowiedz się co może wpłynąć na rozwój dziecka! - link do filmu

---

Prawa i obowiązki dziecka:

Dziecko w przedszkolu ma wszystkie prawa wynikające z Konwencji Praw Dziecka, tj.:

- właściwie zorganizowanego procesu opiekuńczo-wychowawczo-dydaktycznego zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej
- szacunku dla wszystkich potrzeb, życzliwego oraz podmiotowego traktowania
- opieki i ochrony
- ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej czy psychicznej
- wyrażania swoich uczuć i myśli
- do nauki przez zabawę i bycia sobą.

A w szczególności ma prawo do:

- indywidualnego rozwoju i własnego tempa tego procesu
- warunków sprzyjających rozwojowi
- bezpieczeństwa i akceptacji takim, jakim jestem
- godności i nietykalności osobistej
- wyrażania swobody myśli, sumienia i wyznania
- nienaruszalności osobistej
- ochrony zdrowia
- poszanowania własności
- znajomości swoich praw
- korzystania z dóbr kultury
- aktywnej dyskusji z dziećmi i dorosłymi oraz własnego zdania, własnych uczuć
- aktywnego udziału w kontaktach społecznych na terenie przedszkola oraz w środowisku
- zabawy i nauki
- miłości i szacunku
- badania i eksperymentowania
- doświadczania konsekwencji własnego zachowania (ograniczone względami bezpieczeństwa)
- różnorodnego, bogatego w bodźce oraz poddającego się procesom twórczym otoczenia
- wypoczynku, gdy jestem zmęczone
- ochrony przed wszelkimi formami przemocy zarówno fizycznej jak psychicznej

W trosce o bezpieczeństwo własne i kolegów dziecko ma w przedszkolu obowiązek:

- przestrzegać zasad oraz umów zawartych w Kodeksie Przedszkolaka
oraz w kontrakcie grupowym
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa tj. zgłaszać wszelkie przykre wypadki, uszkodzenia, związane ze zdrowiem, sygnalizować złe samopoczucie i potrzeby fizjologiczne
- dbać o zdrowie swoje oraz innych
- szanować sprzęt oraz zabawki znajdujące się w przedszkolu
- dbać o estetykę i czystość pomieszczeń, w których przebywa
- przejawiać właściwy stosunek do rówieśników, osób starszych, wynikających
z postaw respektowania podstawowych norm społecznych i etycznych.

---

 

 

---